Μάθημα : Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ- ΚΕΙΜΕΝΑ Ν.Ε. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2228/Keimena-Neoellinikis-Logotechnias_A-Gymnasiou_html-empl/index11_04.html

https://www.slideshare.net/xspanaki/ss-65521575

Α΄γυμν.-Λογοτ.-«Λεώνη»-Μαρία Πυλιώτου

Πηγή: Πυλαρινός, Θ., Χατζηδημητρίου, Σ. & Βαρελάς, Λ. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄Γυμνασίου. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1η: «Έχουν περάσει….να κρύψουν τη χαρά τους», Η αισιοδοξία και η χαρά της Λεώνης για τη ζωή της εξαιτίας της εργασίας της.
2η: «Η Λεώνη βιάζεται…άλλη πλευρά της πόλης», Τα όνειρα της Λεώνης για τη ζωή.
3η : «Φτάνει επιτέλους…στους Ολυμπιακούς αγώνες», Τα σχέδια του θείου Τόνι και η συμπαράσταση της Λεώνης.
ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ
Η ζωή δεν τελειώνει μπροστά σε ένα πρόβλημα, όσο μεγάλο κι αν είναι. Οι ψυχικές δυνάμεις του ανθρώπου μπορούν να τον οδηγήσουν σε μεγάλες επιτυχίες και στην ευτυχία.
ΘΕΜΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ
Τα όνειρα της Λεώνης για τη ζωή.
ΗΡΩΕΣ
Είναι η Λεώνη, ο θείος Τόνι, η μητέρα και ο πατέρας του κοριτσιού και η παρέα της.
Ο ΤΙΤΛΟΣ
Έχει το όνομα της ηρωίδας που με την αισιοδοξία και την αγωνιστικότητά της γίνεται παράδειγμα για όλους τους ανθρώπους με κινητικά και όχι μόνο προβλήματα.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΕΙΔΟΣ
Είναι απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Λεώνη».
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΛΕΩΝΗΣ
Η Λεώνη στην 1η ενότητα, αισθάνεται χαρά, ευτυχία, ψυχική ικανοποίηση, αισιοδοξία, νικά την εσω-στρέφεια και έχει πλέον διάθεση να συναντήσει τους συμμαθητές της. Νιώθει ανυπομονησία γι’ αυτό το γεγονός.
Στη 2η ενότητα αποτυπώνεται το μέγεθος της ευτυχίας της Λεώνης, καθώς κάνει όνειρα για τη ζωή. Γεμί-ζει θλίψη, όμως, καθώς θυμάται το κορίτσι που είχε πεθάνει δίπλα της στο νοσοκομείο. Αυτό το περιστα-τικό την όπλισε με δύναμη για τη ζωή. Η κορύφωση της αισιοδοξίας είναι όταν ετοιμάζεται για το πάρτι.
Στην 3η ενότητα διακρίνεται η χαρά και η ικανοποίηση της Λεώνης από την εργασία της από την οποία αυτοσυντηρείται. Νιώθει επιθυμία και για δεύτερη εργασία. Η χαρά και η αισιοδοξία της μεταδίδεται και στον θείο της.
Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΛΕΩΝΗΣ
Η Λεώνη, αν και καθηλωμένη στην αναπηρική πολυθρόνα, είναι αισιόδοξη, γεμάτη αγάπη για τη ζωή, αλύγιστη και αγωνίστρια. Είναι εργατική και δημιουργική, θέλει να αυτοσυντηρείται και να προσφέρει. Πεισματάρα, επίμονη, αποφασιστική, θαρραλέα και ικανή χαράζει τον δικό της δρόμο, ξεπερνώντας τα εμπόδια. Είναι ευαίσθητη και, γι’ αυτό, την πόνεσε τόσο πολύ ο θάνατος του άρρωστου παιδιού.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΘΕΙΟΥ ΤΟΝΙ
Αν και είναι ηλικιωμένος άνθρωπος σε σύνταξη, είναι γεμάτος ζωή και ενέργεια. Δεν του αρέσει να κά-θεται, θέλει να εργάζεται, να δημιουργεί και να προσφέρει στους συνανθρώπους του. Έχει κοινωνική ευ-αισθησία και γι’ αυτό, τον ενοχλεί η απουσία ενδιαφέροντος από την πλευρά της πολιτείας για τους αν-θρώπους με ειδικές ανάγκες.
ΜΗΝΥΜΑΤΑ
Α) Και οι άνθρωποι που δοκιμάζονται στη ζωή τους μπορούν να έχουν καλή διάθεση και να ζουν μια ευ-τυχισμένη ζωή αν έχουν αισιοδοξία.
Β) Η εργασία και η δημιουργία προσφέρουν εκτός από την κάλυψη των οικονομικών αναγκών και ηθική ικανοποίηση στον άνθρωπο. Το δικαίωμα της εργασίας πρέπει να προσφέρεται σε όλους και φυσικά και στα άτομα με ειδικές ανάγκες.
Γ) Η τρίτη ηλικία δεν εμποδίζει τον άνθρωπο να ονειρεύεται, να σχεδιάζει, να βλέπει τη ζωή με χαρά και αισιοδοξία (θείος Τόνι).
Δ) Όλο το κείμενο είναι ένα μήνυμα ελπίδας και αισιοδοξίας για τη ζωή και τις ψυχικές δυνάμεις που μπορούν να υλοποιήσουν τα όνειρά του ανθρώπου.
ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ- Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ- Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Τα άτομα με ειδικές ανάγκες δεν πρέπει να τίθενται στο περιθώριο και να αισθάνονται μειονεκτικά. Όταν εργάζονται, δεν κερδίζουν μόνο για τον εαυτό τους ψυχική γαλήνη και ηθική ικανοποίηση, αλλά γίνονται φωτεινό παράδειγμα και για τους άλλους ανθρώπους. Η συγγραφέας επικρίνει τις ελλείψεις στα κρατικά έργα που θα έδειχναν τη φροντίδα της πολιτείας για τα άτομα αυτά (ράμπες για καρότσια αναπηρικά, α-νελκυστήρες, κ.α.).Τα άτομα αυτά αντιμετωπίζονται συχνά ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
ΧΡΟΝΟΣ
Στο απόσπασμα ο χρόνος είναι δύο χρόνια μετά την αρρώστια της Λεώνης. Πιο συγκεκριμένα, είναι η μέρα που για πρώτη φορά θα κάνει δημόσια έξοδο. Ο χρόνος αρχίζει στο εργαστήριο, όταν ολοκληρώνει τη δουλειά της και προετοιμάζεται για το πάρτι. Επίσης, όταν η Λεώνη θυμάται την εμπειρία της στο νο-σοκομείο γίνεται αναδρομή στο παρελθόν.
Ο ΤΟΠΟΣ
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές, εκτός από το εργαστήριο και το σπίτι της Λεώνης.
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ
α) Αφήγηση: Παρουσιάζονται τα γεγονότα της ημέρας.
β) Διάλογος: Φαίνονται καλύτερα οι προσωπικότητες της Λεώνης και του θείου Τόνι.
γ) Περιγραφή: Υπάρχει στην περιγραφή της εμφάνισης της Λεώνης.
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Τριτοπρόσωπος, παντογνώστης.
ΓΛΩΣΣΑ -ΥΦΟΣ
Η γλώσσα είναι απλή και κατανοητή σαν τον καθημερινό λόγο. Το ύφος είναι απλό και ζωντανό.
ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ (ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ)
Μεταφορές («Ένας φωτεινός ορίζοντας ξανοίγεται μπροστά της»)
Παρομοιώσεις («Υψώνει τα δυο της χέρια σαν την Πατουλίδου»)
Επανάληψη («Γίνονται ζωγράφοι, γίνονται συνθέτες-μουσικοί, γίνονται νομικοί»)
Ασύνδετα («Πετάνε με αεροπλάνα…πάνε σε πανεπιστήμια….εργάζονται»)
Κλιμάκωση: «Το κάνει για να κινηθεί, να ζωντανέψει, να προσφέρει.»
Υπερβολή: «..πάει να τρελαθεί με τη ζωντάνια αυτού του παιδιού»
Αποσιώπηση («Όχι πια γι’ αυτά…»)
Εικόνες οπτικές, ακουστικές, απτικές («πλένει τα χέρια…για να τα ζωγραφίσει»).
ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ
ΦΑΓΙΟΥΜ
Τα πορτραίτα φαγιούμ είναι νεκρικά πορτραίτα, προορισμένα για ταφική χρήση που πήραν το όνομά τους από την όαση Φαγιούμ, νότια του Καΐρου, επειδή εκεί ανακαλύφθηκαν τυχαία τα πρώτα δείγματά τους σε μουμιοποιημένα σώματα με προσωπογραφίες στη θέση της κεφαλής. Είναι ζωγραφισμένα με την εγκαυστική τεχνική που γίνεται με λιωμένο κερί που απλωνόταν πάνω στο ξύλο ή το πανί που έπρεπε να ζωγραφιστεί.
ΒΟΥΛΑ ΠΑΤΟΥΛΙΔΟΥ
Είναι Ελληνίδα, πρώην αθλήτρια και πολιτευτής, η πρώτη γυναίκα χρυσή ολυμπιονίκης στην Ελλάδα (διακρίθηκε στα αγωνίσματα του στίβου).

Λεώνη – Υπόθεση και Ανάλυση:

Στο μυθιστόρημα η έφηβη Λεώνη, χτυπημένη από σκλήρυνση κατά πλάκας, βιώνει μια αλλαγή στη ζωή της, καθώς αναγκάζεται να κινείται με αναπηρικό καροτσάκι. Η πρώτη περίοδος είναι πολύ δύσκολη. Σταδιακά όμως αποκτά το θάρρος της, αντιμετωπίζει δυναμικά τη δύσκολη κατάσταση, βρίσκει δουλειά και διεκδικεί τα δικαιώματά της. Στο απόσπασμα παρακολουθούμε την αποφασιστικότητα ενός νέου ανθρώπου, της Λεώνης, στην προσπάθειά της να δημιουργήσει μια όμορφη ζωή.

   Παρά τη σοβαρή πάθησή της η Λεώνη δεν καταθέτει τα όπλα, αλλά αποφασίζει να πολεμήσει και να ονειρευτεί όχι μόνο για τον εαυτό της αλλά και για κάθε άτομο που πάσχει από αυτοάνοσο νόσημα. Γνωρίζει πλέον πως η ψυχολογία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στις αυτοάνοσες ασθένειες. Βρίσκεται καθισμένη σε αναπηρικό καρότσι, αλλά οι ρόδες του δεν την εμποδίζουν να κυλήσει τη ζωή της και την πάει πιο πέρα. Η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη των δικών της προσώπων αποτελούν για κείνη συνοδοιπόρο των δυσκολιών της ζωής της. Είναι μαχητική και θαρραλέα, άλλωστε το υποσχέθηκε στο κορίτσι που πέθανε από όγκο στο κεφάλι, όταν νοσηλευόταν στο νοσοκομείο. Θα βάδιζε στη ζωή με αξιοπρέπεια και περηφάνια, διότι μόνο οι δειλοί πεθαίνουν.

     Η ζωή αναζητά ανθρώπους που να παλεύουν όχι εκείνους που καταθέτουν τα όπλα. Άλλωστε πεθαίνουμε όταν δεν έχουμε να ελπίζουμε για κάτι, αλλά ακόμη και τότε σαν από μηχανής θεός εμφανίζεται ένα κίνητρο, ένα έναυσμα, μια αχτίνα φωτός στον ορίζοντα της θλίψης και της απελπισίας μας. Η Λεώνη έχει απόλυτη επίγνωση πως η ζωή δεν της στρώθηκε με ροδοπέταλα, όμως κατέχει τη γνώση πως μόνη της οφείλει να σταθεί στα πόδια της. Γι’ αυτό και αποφασίζει να βγει έξω με τους φίλους της, «Σήμερα η Λεώνη έχει ακόμα ένα λόγο να είναι χαρούμενη. Το βράδυ θα πάει για πρώτη φορά από τότε που βγήκε από το νοσοκομείο στο μουσικό τους στέκι. Όλον αυτό τον καιρό ήταν αναποφάσιστη· και κανείς δεν την είχε πιέσει. Όλοι ήθελαν να το αποφασίσει μονάχη της. Σήμερα, λοιπόν, αισθάνεται έτοιμη να πάει. [……].

    Εκτός αυτού αποφασίζει να δουλέψει, αποφασίζει να συνεχίσει το νήμα της ζωής της και να μην το αφήσει να φθαρεί και να κοπεί. Τώρα που έχει πλέον συμβιβαστεί με την κατάσταση της ζητά να επανενταχθεί, συνεχίζοντας από κει που σταμάτησε. Δεν φοβάται να αντιμετωπίσει τα βλέμματα των άλλων. Ο φόβος θα φέρει στην επιφάνεια τον οίκτο τους κι εκείνη το μόνο που ζητά είναι αγάπη και κατανόηση. Έτσι, ένας φωτεινός ορίζοντας ανοίγεται μπροστά της, την ώρα που ξεκινά να συναντήσει τον κόσμο. Η αυτολύπηση, η παραίτηση, ο θυμός, δεν έχουν θέσει στη ζωή που επιθυμεί να φτιάξει για τον εαυτό της. Διαπιστώνουμε λοιπόν, πως αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, παράδειγμα θάρρους και αγωνιστικότητας. Αν άφηνε τα πράγματα στην τύχη τους και παραιτούνταν θα ήταν απλά μια ανάπηρη σε μια ήδη ανάπηρη κοινωνία, αποτελώντας ουσιαστικά και τυπικά βάρος στην οικογένειά της. Κάτω από αυτές τις συνθήκες σχεδιάζει το μέλλον, διδάσκοντας μας πως περιθωριοποιούμαστε, όταν το θέλουμε εμείς, και όχι όταν οι άλλοι μας το επιβάλλουν.

Η φωνή που αφηγείται παρουσιάζει τα γεγονότα σε τρίτο πρόσωπο, αλλά γνωρίζει τα πάντα για το κορίτσι αυτό, τους στοχασμούς, τους προβληματισμούς, τις ελπίδες, τα όνειρά της, τις πράξεις της. Έτσι διαβάζουμε «O μπαμπάς τής έχει, προτείνει να φέρει καθηγητές στο σπίτι για να τη βοηθήσουν να καλύψει την ύλη του Λυκείου. Μα όχι, η Λεώνη δε θέλησε τότε! Αργότερα ίσως. «Αν οι τάξεις του σχολείου είχαν και ράμπες δίπλα στα σκαλοπάτια για ν’ ανεβαίνω με το αναπηρικό καροτσάκι μου, δε θα υπήρχε κανένα πρόβλημα να πάω», είχε πει τότε η Λεώνη. Στην Αμερική δε συναντάς τέτοια προβλήματα και τέτοιες δυσκολίες. Όταν χτίζεται μια πολυκατοικία, μια τράπεζα, ένα ξενοδοχείο, υπάρχει πάντα τέτοια πρόνοια… Oι ράμπες απαραίτητες παντού… Ιδιαίτερα στα σχολεία…». «Ας ελπίσουμε πως θ’ αρχίσει κι εδώ κάτι να γίνεται…». Ο θείος της σχεδιάζει να ανοίξει έναν εκδοτικό οίκο και σκέφτεται πως η Λεώνη μπορεί να βοηθήσει.

— Μπορώ να βοηθήσω κι εγώ, θείε Τόνι;, ρωτάει η Λεώνη και δεν το λέει καθόλου για αστείο.
— Και, βέβαια, μπορείς! Αν τελικά το αποφασίσεις, θα σου φέρω ένα κομπιούτερ στο σπίτι και κάποιον να σε εκπαιδεύσει. Με το ξύπνιο μυαλό που διαθέτεις, γρήγορα θα μάθεις να το χειρίζεσαι.
— Σύμφωνοι! Ένα κομπιούτερ στο σπίτι και η επιχείρηση ξεκινάει… Ζήτωωωωωω!, κι η Λεώνη υψώνει τα δυο της χέρια σαν την Πατουλίδου που τερμάτισε πρώτη στους Oλυμπιακούς Αγώνες…..»

Το κείμενο είναι λιτό ως προς τα εκφραστικά μέσα, ικανό όμως να αποδώσει άμεσα και παραστατικά τα συναισθήματα ενός ανθρώπου με κινητικές δυσκολίες. Το δε ύφος είναι απλό, ζωντανό, εκφραστικό. Ζητά να τονίσει πως η διαφορετικότητα δεν μειώνει την αξία ενός ανθρώπου, αντιθέτως τον βοηθά να γίνει καλύτερος και θετικό πρότυπο προς μίμηση για τους άλλους. Βλέπουμε, λοιπόν, πως η αισιοδοξία είναι το όπλο για να αντιμετωπίσει κανείς τις δυσκολίες στη ζωή και να συνεχίσει τον αγώνα της επιβίωσης.

Ερωτήσεις:
1. Πώς αντιμετώπισε η Λεώνη το πρόβλημα της υγείας της.
2. Ποιες είναι οι ασχολίες της Λεώνης τον τελευταίο καιρό;
3. Χαρακτηρίστε με λίγα λόγια τη Λεώνη.
4. Εξηγείστε τη φράση του κειμένου: «Ένας φωτεινός ορίζοντας ξανοίγεται μπροστά της. Κάτι μέσα της συνέχεια τη σπρώχνει και την κάνει να ονειρεύεται, να θέλει να κατακτήσει τον κόσμο.» Τι εννοεί η συγγραφέας με τα λόγια αυτά.
5.Ποια θα είναι η ασχολία της Λεώνης στο άμεσο μέλλον; Πώς αισθάνεται γι’ αυτό.