Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ- ΚΕΙΜΕΝΑ Ν.Ε. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

3701010497 - ΕΙΡΗΝΗ ΙΣΑΑΚΙΔΟΥ

Ενότητες - Το μαύρο κύμα

Θεματικές Ενότητες

Το μαύρο κύμα

"Το μαύρο κύμα» ΛΟΥΙΣ ΣΕΠΟΥΛΒΕΔΑ from 4ο Γυμνασιο αγιων αναργυρων

ΣΤΟΧΟΙ

❖ Καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος: μόλυνση των θαλασσών και διατάραξη της οικολογικής
ισορροπίας.
❖ Oικολογικά κινήματα και οικολογικές οργανώσεις.
❖ Περιβαλλοντική εκπαίδευση και καλλιέργεια της οικολογικής συνείδησης.

- Ο άνθρωπος και η ευθύνη του απέναντι στη φύση.

- Το μέλλον του ανθρώπου χωρίς μια υγιή φύση.

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ- ΟΙ ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΟΥΣ:

http://www.greenpeace.gr
http://wwf.gr
http://nature.ert.gr/
http://www.oikologos.gr/

Α΄γυμν.-Λογοτ.-«Το μαύρο κύμα» Λουίς Σεπούλβεδα

Α΄γυμν.-Λογοτ.-«Το μαύρο κύμα» Λουίς Σεπούλβεδα

Στοιχεία του κειμένου

Υπόθεση του κειμένου: Ένας γλάρος πέφτει σε μια θαλάσσια πετρελαιοκηλίδα και γεμίζει το σώμα του πετρέλαιο. Αρχικά νομίζει ότι τυφλώθηκε, αλλά όταν καθαρίζει τα μάτια του στο νερό κάνοντας βουτιές σ’ αυτό, διαπιστώνει ότι βλέπει και μετά προσπαθεί να βρει καθαρό νερό, κολυμπώντας ως το τέλος της πετρελαιοκηλίδας. Στη συνέχεια προσπαθεί να πετάξει και έπειτα από πολλές προσπάθειες τα καταφέρνει. Ελπίζει ότι οι ακτίνες του ήλιου θα λιώσουν το πετρέλαιο που τον βαραίνει, αλλά αυτό δεν γίνεται και μετά από επίμονη προσπάθεια φθάνει στην εκκλησία του Αγίου Μιχαήλ.

Δομή του κειμένου: Είναι μια ενότητα που μπορεί να διαιρεθεί στις εξής υποενότητες:

α΄υποεν. (Η Κενγκά… μακριά από το μαύρο κύμα»): Ο γλάρος συνειδητοποιεί το πρόβλημα της πετρελαιοκηλίδας

β΄υποεν. (« Με όλους τους…από την πείνα») Η Κενγκά κολυμπά ως το καθαρό νερό και σκέφτεται το τέλος που πλησιάζει

γ΄υποεν. («Μπροστά στην…ο Ίκαρος έπεσε») Η τελευταία προσπάθεια σωτηρίας

δ΄υποεν. («Η Κενγκά χτύπησε…να τις κουνήσει») Η επιτυχία της Κενγκά να πετάξει μετά από αρκετές προσπάθειες

Πρόσωπα του κειμένου: Το μοναδικό πρόσωπο είναι η

Κενγκά και μέσα από τις σκέψεις της παρουσιάζονται οι συντρόφισσές της,

οι ετοιμοθάνατοι γλάροι από πετρελαιοκηλίδα, τα πληρώματα των πετρελαιοφόρων που μολύνουν τις θάλασσες, οι

οι ακτοφύλακες και η γριά συντρόφισσα

Τίτλος: Παρουσιάζει έναν μεγάλο κίνδυνο των θαλασσών, το πετρέλαιο. Η φράση «μαύρο κύμα» δείχνει την παρουσία του στη θάλασσα (κύμα) και την καταστροφική του επίδραση (μαύρο)

Λογοτεχνικό είδος: Είναι απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Η ιστορία του γάτου που έμαθε σ’ ένα γλάρο να πετάει»

Ποιοι μιλούν στην αφήγηση:Ακούγεται κυρίως η φωνή του αφηγητή και της Κενγκά, που μέσα από τις σκέψεις της ακούγονται η γριά συντρόφισσα και οι ακτοφύλακες

Χρόνος: Δεν φαίνεται ακριβώς εκτός από το ότι είναι μέρα

Τόπος: Είναι μια μολυσμένη θάλασσα από το πετρέλαιο και μετά μια καθαρή. Μετά είναι ο ουρανός και το καμπαναριό της εκκλησίας του Αγίου Μιχαήλ.

Γεωγραφικά ο τόπος είναι η Γερμανία (ποταμός Έλβας, πόλη του Αμβούργου)

Τεχνικές αφήγησης:

α) Αφήγηση: Είναι περιορισμένη, γιατί παρουσιάζονται μόνο τα γεγονότα της πτώσης του γλάρου και των προσπαθειών του για να πετάξει ως την εκκλησία του Αγίου Μιχαήλ

β) Περιγραφή: Υπάρχει στο σημείο όπου περιγράφεται η σωματική και ψυχολογική κατάσταση της Κενγκά, στον τρόπο με τον oποίο αντιστέκεται στη βεβαιότητα του θανάτου της και στις προσπάθειες διαφυγής της, στη συνηθισμένη κατάληξη των γλάρων που παγιδεύονται στις πετρελαιοκηλίδες και στη συνήθεια κάποιων ανθρώπων να μολύνουν τις θάλασσες

γ) Ευθύς λόγος και μονόλογος: «Όχι όμως όλους… και άδικη», «Μπορεί και …στα φτερά μου», «Ο Άγιος Μιχαήλ»

Γλώσσα: Είναι απλή και κατανοητή

Ύφος: Είναι ζωντανό και φυσικό

Τελικό συμπέρασμα: Ο άνθρωπος δεν υπολογίζει το φυσικό περιβάλλον και δεν σκέφτεται ότι η γη είναι το σπίτι του που του προσφέρει ασφάλεια

• Αφηγηματικές τεχνικές

α) Αφηγητής: Ακούγεται κυρίως η φωνή του αφηγητή και της Κενγκά, που μέσα από τις σκέψεις της ακούγονται η γριά συντρόφισσα και οι ακτοφύλακες. Η αφήγηση γίνεται σε γ’ πρόσωπο. Ο αφηγητής δε συμμετέχει στην ιστορία, είναι δηλαδή ετεροδιηγητικός. Παρουσιάζεται ως παντογνώστης, γνωρίζει όλα όσα συμβαίνουν, ακόμα και τις κρυφές σκέψεις και τα συναισθήματα της ηρωίδας του.

Έχουμε όμως και την πρωτοπρόσωπη αφήγηση της Κενγκά και έτσι το κείμενο ζωντανεύει μέσα από την εναλλαγή των αφηγητών Στο κείμενο συναντάμε περιγραφή και μονολόγο ως αφηγηματικούς τρόπους. Εντοπίζουμε εκφραστικά μέσα όπως παρομοιώσεις, μεταφορές, πολλές εικόνες και επίθετα. Γενικότερα, η αφήγηση είναι χρονολογική με εξαίρεση δύο αναδρομές στο παρελθόν. Στην πρώτη η Κενγκά θυμάται την αιτία του «κακού», τα πετρελαιοφόρα που ξέπλεναν τις δεξαμενές τους και προκάλεσαν την πετρελαιοκηλίδα, το «μαύρο κύμα». Στη δεύτερη σκέφτεται την ιστορία του ‘Ικαρου που της είχε διηγηθεί μία γριά συντρόφισσά της. Πιο συγκεκριμένα:

• Εγκιβωτισμός

Στο κείμενο χρησιμοποιείται η τεχνική του εγκιβωτισμού, ο συγγραφέας δηλαδή παρεμβάλλει μέσα στην ιστορία του μια άλλη ιστορία. Συγκεκριμένα, στο απόσπασμά μας, ενώ παρακολουθούμε την προσπάθεια της Κενγκά να ξεφύγει, εγκιβωτίζεται η ιστορία του Ίκαρου, που υποτίθεται ότι της τη διηγήθηκε μια γριά συντρόφισσά της. Η ιστορία αυτή δίνει στην Κενγκά ελπίδες για επιβίωση.

• Η Εμψύχωση (Ο Ανιμισμός)

Ο συγγραφέας παρουσιάζει την ηρωίδα του, την Κενγκά, να έχει ανθρώπινες ιδιότητες. Η τεχνική αυτή, που xρησιμοποιείται συxνά και στα παραμύθια με ζώα, λέγεται ανιμισμός (την έχουμε δει ως 'ανθρωπομορφισμό' στην Οδύσσεια). ‘Eτσι, στο κείμενό μας παρακολουθούμε την Κενγκά να έxει ανθρώπινα συναισθήματα: απελπίζεται και υποφέρει για το κακό που τη βρήκε, αισθάνεται μίσος για όσους την έφεραν σε αυτή τη θέση, αρχίζει να ελπίζει και αγωνίζεται με όλες της τις δυνάμεις να σωθεί. Ακόμα, παρουσιάζεται να μιλά, να επικοινωνεί με τους άλλους γλάρους, να σκέφτεται, να καταστρώνει σχέδια για να σωθεί. Πρόκειται για μία τεχνική που χρησιμοποιείται στην παιδική λογοτεχνία (παραμύθια). Ο συγγραφέας με τον ανιμισμό, επιδιώκει να ταυτίσει τους αναγνώστες του με την Κενγκά, να τους κάνει να έρθουν στη θέση της, να νιώσουν την αγωνία, την απελπισία της και να κατανοήσουν έτσι την αδικία που διαπράττουν οι άνθρωποι απέναντι στα ζώα.

Δαίδαλος και Ίκαρος, ο Δ. φτιάχνει φτερά

Ερωτήσεις:

1. Τι ακριβώς είναι το μαύρο κύμα; Είναι μεταφορική έκφραση;

2. Γιατί η Κενγκά δεν καταριέται όλους τους ανθρώπους αλλά εξαιρεί κάποιους;

3. Με ποιες φράσεις περιγράφει ο συγγραφέας τις πετρελαιοκηλίδες;

4. Τι θα προτείνατε να γίνει ώστε να μη μολύνουν οι πετρελαιοκηλίδες τη θάλασσα και τους οργανισμούς που ζουν σε αυτήν;

5. Να δώσετε τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων: απεγνωσμένα, κατάλαβε, φριχτό, μάστιγα.
6. Η Κενγκά σκέφτεται και λειτουργεί ως άνθρωπος. Να δικαιολογήσετε το
χαρακτηρισμό με συγκεκριμένα παραδείγματα.

7. Ποιο περιβαλλοντικό πρόβλημα θίγει το απόσπασμα «το μαύρο κύμα» του Λουίς Σεπούλβεδα;

8. Να σχολιάσετε την επιλογή λέξεων του συγγραφέα για την περιβαλλοντική
καταστροφή από τις πετρελαιοκηλίδες.

9. Ποιος είναι ο αφηγητής του αποσπάσματος;

10. Να εντοπίσετε μεταφορές και εικόνες του αποσπάσματος.

11. Πώς, σύμφωνα με το κείμενο, η θαλάσσια πετρελαιοκηλίδα οδηγεί σε αφανισμό
τους γλάρους;
Οι γλάροι πέφτουν μέσα στο πετρέλαιο και όλο τους το σώμα καλύπτεται από
αυτό. Δεν μπορούν να πετάξουν από το βάρος, τα φτερά τους κολλάνε στο σώμα τους και ακινητοποιούνται. Πεθαίνουν από ασφυξία ή τους τρώνε τα μεγάλα ψάρια.

Στο κείμενο αναφέρεται ο αρχαιοελληνικός μύθος του Ίκαρου. Ποια η σημασία του
την ώρα της εναγώνιας προσπάθειας της Κενγκά να αποφύγει το θάνατο;
Ο Ίκαρος πετάει με τα φτερά του κοντά στον ήλιο, λιώνει το κερί τους και
σκοτώνεται. Ο γλάρος σκέφτεται πως ο ήλιος μπορεί να λιώσει το πετρέλαιο και να
ελευθερωθεί. Εδώ ο μύθος δίνει ιδέα κι ελπίδα για σωτηρία. Η ελπίδα δίνει δυνάμεις στο πουλί κι έτσι αγωνίζεται σκληρά.

12. Δώστε ένα άλλο, πιο αισιόδοξο, τέλος στο κείμενο

13. Στο απόσπασμα αυτό ο συγγραφέας παρουσιάζει τον θηλυκό γλάρο να έχει όνομα, να σκέφτεται και να μιλά σαν ένα πρόσωπο (προσωποποίηση, ανιμισμός). Σκεφτείτε ένα ζώο που κινδυνεύει από εξαφάνιση ή από θάνατο εξαιτίας της
ρύπανσης του περιβάλλοντος. Αν είχε φωνή...τι θα μπορούσε να μας πει;

14. Ποιος ευθύνεται για το θάνατο της Κενγκά;

15. Πώς καθαρίζεται μια πετρελαιοκηλίδα;

16. Αφηγηθείτε ορισμένα αποσπάσματα του βιβλίου σαν να τα λέει/ διηγείται η ίδια η Κενγκά.

17. Γιατί πιστεύετε ότι οι άνθρωποι, σε γενικές γραμμές, δεν ενδιαφέρονται για τα ατυχήματα που συμβαίνουν σε ορισμένα είδη ζώων εξαιτίας οικολογικών ατυχημάτων;

18. Μετατρέψτε (στο λόγο) μια θλιβερή εικόνα του κειμένου σε ελπιδοφόρα και θετική.

19. Τι διδάσκει ο μύθος του Ίκαρου; Σκεφτείτε τον σε σχέση με τη συμπεριφορά του ανθρώπου όσον αφορά τη φύση.

20. Πώς ταιριάζει η ρήση “Όποιος σπέρνει ανέμους, θερίζει θύελλες” στην ιστορία με την Κενγκά και την πετρελαιοκηλίδα που αποβαίνει μοιραία για την ύπαρξή της; Οι ζωές των ανθρώπων που μένουν στην περιοχή επηρεάζονται από την πετρελαιοκηλίδα; Με ποιον τρόπο συμβαίνει αυτό;

17. Ο ιδιοκτήτης της εταιρείας που δημιούργησε την πετρελαιοκηλίδα καλείται να δώσει μια γραπτή απάντηση για τη διαρροή πετρελαίου σε τηλεοπτικό κανάλι. Τι θα πει για τους γλάρους που υποφέρουν και τη συνολική καταστροφή που συντελείται;

Πετρελαιοκηλίδα - Περού: Σε κατάσταση περιβαλλοντικής έκτακτης ανάγκης για 90 μέρες.

https://www.ethnos.gr/World/article/192445/petrelaiokhlidaperoysekatastashperiballontikhsektakthsanagkhsgia90meres

Από το greenagenda.gr

1. Πόσο καιρό χρειάζεται για να καθαρίσει ο Σαρωνικός;

«Σε διαρροή μικρότερης έκτασης στον Ευβοϊκό Κόλπο χρειάστηκε 1,5 χρόνος για να επανέλθει το σύστημα".

2. Πόσο χρονικό διάστημα μπορεί να μείνει το πετρέλαιο στον βυθό;

«Στον θαλάσσιο πυθμένα της περιοχής όπου βυθίστηκε το Exxon Valdez το 1989 υπάρχει ακόμα τοξικό στρώμα πετρελαιοειδών. Μετά 28 έτη συνεχίζουν να ρυπαίνονται οικοσυστήματα και ιχθυαποθέματα», αναφέρει ο κ. Τσιμπίδης. Ο κ. Κουρέτας θυμίζει πως το 1993 στην Πύλο βρέθηκε απόθεση πετρελαίου στον βυθό από ναυάγιο που είχε συμβεί πριν από 12 χρόνια.

3. Ποιες είναι οι συνέπειες των υδρογονανθράκων στην υγεία;

«Η τοξικότητά τους μπορεί να επηρεάσει [...] και γι’ αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή από εγκύους, μικρά παιδιά και άτομα με αναπνευστικά προβλήματα», υπογραμμίζει ο κ. Κουρέτας.

4. Ποια η επίδραση στα ψάρια;

«Η μακροπρόθεσμη έκθεση των προνυμφών σε πετρελαιοειδή επηρεάζει την αναπαραγωγή και την ανάπτυξή τους, ενώ προκαλεί δυσμορφίες και υψηλή θνησιμότητα. Ερευνες στην περιοχή του EXXON VALDEZ έδειξαν πως στα αυγά και τις προνύμφες των σολομών εντοπίστηκε τοξικότητα από αόρατα υπολείμματα πετρελαίου», λέει η κ. Μήλιου. «Εχει παρατηρηθεί σε ανάλογα περιστατικά ακόμα και θηλυκοποίηση αρσενικών ψαριών, λόγω ορμονικών διαταραχών», συμπληρώνει ο κ. Κουρέτας.

5. Ποια αλιεύματα θίγονται περισσότερο;

«Χρειάζεται συγκεκριμένη μελέτη και όχι βιαστικά συμπεράσματα. Μεγαλύτερη βιοσυσσώρευση τοξικών ουσιών παρατηρείται συνήθως στα λεγόμενα “λιπαρά” ψάρια, όπως η σαρδέλα, ενώ σημαντικό πλήγμα αναμένεται να δεχτούν τα κεφαλόποδα (καλαμάρια, χταπόδια κ.ά.)», αναφέρει η κ. Μήλιου.

6. Τι θα γίνει με την αλιεία στην περιοχή που επλήγη;

«Απαιτείται έλεγχος αλιευτικών δειγμάτων από την περιοχή για τουλάχιστον δύο μήνες», τονίζει ο κ. Κουρέτας. «Η αλιεία στη ρυπασμένη περιοχή πρέπει να σταματήσει. Στα ανοικτά, στα 5 - 10 μίλια, υπάρχουν ωραίοι ψαρότοποι», λέει ο κ. Τσιμπίδης.

--- ---

Η φύση προειδοποιεί, εμείς την ακούμε; Ο μύθος του Δαίδαλου και Ίκαρου από τη Βικιπαίδεια.

--- --- ---

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΑΝ ΔΟΥΜΕ ΕΝΑ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΠΟΥΛΙ

Αν βρεθεί στον δρόμο μας ένα πληγωμένο ή ανήμπορο πτηνό (γεράκι , κουκουβάγια , γλάρος κτλ) καλό είναι να μην του γυρίσουμε την πλάτη αλλά να προσπαθήσουμε να του παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες.

Πρέπει να βρούμε γρήγορα ένα χαρτόκουτο, στρώνουμε μέσα με εφημερίδες ή χαρτί κουζίνας και του ανοίγουμε μικρές τρύπες. Το μέγεθος από το χαρτόκουτο πρέπει να είναι τέτοιο ώστε το πουλί ναι μεν να μπορεί να σταθεί όρθιο αλλά να μη μπορεί να κάνει περιττές κινήσεις.

Πιάνουμε το πουλί με ένα πανί αποφεύγοντας το ράμφος και τα νύχια αν είναι αρπακτικό και την μύτη αν είναι ερωδιός ή γλάρος και το βάζουμε στο κουτί αφού του δώσουμε προσεκτικά λίγο νερό θερμοκρασίας περιβάλλοντος. Αφήνουμε το κουτί στο πιο ήσυχο μέρος του σπιτιού, ζεστό αν είναι χειμώνας και δροσερό αν είναι καλοκαίρι. Έπειτα καλούμε την προστασία ζώων και ακολουθούμε τις οδηγίες τους.

(ΑΝΙΜΑ – Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής Τηλ.: 21 0951 0075

Βρήκατε ένα τραυματισμένο – πληγωμένο – εξαντλημένο άγριο ζώο σε οποιαδήποτε περιοχή της Ελλάδας; Επικοινωνήστε μαζί μας και θα σας φέρουμε σε επαφή με τον πλησιέστερο συνεργάτη μας, ώστε η αποστολή του στην ΑΝΙΜΑ να γίνει με ταχύτητα και ασφάλεια. )

---- ---- ---- ---- ---- --- --- ---- ---- --- ---- ---

ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Ποια μηνύματα πιστεύετε ότι προσπαθεί να περάσει το παρακάτω βίντεο;