Μάθημα : Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ- ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΠΟ ΠΡΩΤ. (Β3, Β4)

ΕΙΝΑΙ ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΣ, ΟΜΩΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΝΑ ΤΗ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ 

ΑΠΡΟΣΩΠΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

Τι είναι η απρόσωπη σύνταξη;
Απρόσωπη σύνταξη έχουμε όταν τα ρήματα χρησιμοποιούνται μόνο στο γ’ ενικό πρόσωπο και δεν παίρνουν πρόσωπο ή πράγμα ως υποκείμενό τους αλλά άναρθρο απαρέμφατο ή δευτερεύουσα ονοματική πρόταση. Τα ρήματα αυτά ονομάζονται απρόσωπα και ακολουθούν διαφορετική σύνταξη.
Απρόσωπα ρήματα θεωρούνται: δεῖ, χρή, προσήκει, δοκεῖ, μέλει, ἒξεστι, ἁρμόζει, συμφέρει, ἀρκεί.
π.χ. Δοκεῖ μοι ἀποπέμπειν αὐτόν.


Εκτός από τα απρόσωπα ρήματα υπάρχουν και οι απρόσωπες εκφράσεις οι οποίες ακολουθούν την ίδια σύνταξη αλλά απλώς αποτελούνται από παραπάνω από μια λέξεις.
Μπορούν να έχουν τις εξής μορφές :
· Ουσιαστικό ή ουδέτερο επιθέτου ή μετοχής + ἐστί
π.χ. ἀνάγκη ἐστί, ἂξιόν ἐστι, πρέπον ἐστί.
· Επίρρημα + ἒχει
π.χ. καλῶς ἒχει, ἀναγκαίως ἒχει.

Συνήθως δίπλα στα απρόσωπα ρήματα και τις απρόσωπες βρίσκουμε μια δοτική που δείχνει το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το ρήμα. Αυτή είναι η δοτική προσωπική, η οποία συχνά εννοείται.
π.χ. Προσήκει ἡμῖν ἐπαινέσαι τήν τῶν προγόνων ἀρετήν.
( = Αρμόζει σ’ εμάς να επαινέσουμε την αρετή των προγόνων ).
Το υποκείμενο του απαρεμφάτου στην απρόσωπη σύνταξη
Το υποκείμενο του απαρεμφάτου στην απρόσωπη σύνταξη βρίσκεται πάντα σε αιτιατική πτώση. Όταν ένα απρόσωπο ρήμα ή μια απρόσωπη σύνταξη έχει απαρέμφατο ως υποκείμενο, από τη δοτική συνήθως μπορούμε να συμπεράνουμε το υποκείμενο του απαρεμφάτου. Για να το βρούμε, απλώς τρέπουμε τη δοτική σε αιτιατική.
π.χ. Χρή ἡμῖν λέγειν.
Το υποκείμενο του απροσώπου ρήματος χρή είναι το απαρέμφατο λέγειν.
Υποκείμενο του απαρεμφάτου λέγειν είναι η αιτιατική πτώση του ἡμῖν, δηλαδή το ἡμᾶς, η οποία εννοείται. 

Προσοχή !!!

• Απρόσωπη σύνταξη υπάρχει όταν υποκείμενο είναι άναρθρο απαρέμφατο. Εάν υποκείμενο είναι ένα έναρθρο απαρέμφατο, τότε η σύνταξη είναι προσωπική και δεν υπάρχει δοτική προσωπική στην πρόταση.

         π.χ. Προσήκει ἡμᾶς τό ἐπαινέσαι τήν τῶν προγόνων ἀρετήν.

      Στην πρόταση αυτή το ρήμα προσήκει είναι προσωπικό. Δεν υπάρχει δοτική προσωπική στην πρόταση και υποκείμενο του έναρθρου απαρεμφάτου είναι το ἡμᾶς.

• Στην απρόσωπη σύνταξη δεν θα υπάρχει όρος σε ονομαστική πτώση. Αν συμβαίνει αυτό, η σύνταξή μας θα είναι προσωπική. 

ΑΣΚΗΣΗ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ

Να αναγνωρίσετε τη μορφή της απρόσωπης σύνταξης στις παρακάτω προτάσεις και στη συνέχεια να βρείτε το υποκείμενο του ρήματος και το υποκείμενο του απαρεμφάτου.

• Ἂξιόν ἐστι ἡμᾶς τοῖς Ἀθηναῖοις φίλους εἶναι. 
• Ἀνάγκη ἐστί ἡμῖν ἀγωνίζεσθαι. 
• Χρή ὑμῖν τῶν κατηγορουμένων ἀκούειν. 
• Ού δυνατόν ἐστι τοῖς Ἀθηναῖοις περί εἰρήνης ταῦτα λέγειν. 
• Καλόν δ’ ἐστί καί τάς ξενικάς ἀρετάς μιμεῖσθαι. 
• Δίκαιόν ἐστι μοι ἀπολογήσασθαι πρός ταῦτα. 
• Ἒδοξε τοῖς Λακεδαιμονίοις καταλαβεῖν την πόλιν. 
• Προσήκει μισεῖν καί κολάζειν τούς προδότας καί δωροδόκους. 
• Ἀλλἀ καί τόν ἐπίλοιπον χρόνον ἀσφαλῶς ἡμῖν ἐξεστι ζῆν. 
• Δεῖ τόν δικαστήν ὀρθῶς δικάζειν.