Μάθημα : ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ
Κωδικός : 1956030142
-
Θεματικές Ενότητες
ΕΝΟΤΗΤΑ 2η
Η ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ
Στην ενότητα αυτή θα θυμηθούμε το κίνημα της Εικονομαχίας (726-843).
Αρχικά, ας διασαφηνιστεί το περιεχόμενο βασικών για την κατανόηση του θέματός μας λέξεων: εικονομαχία, εικονοκλάστης, ανεικονικός, δεισιδαιμονία.
Επισκεφτείτε την Πύλη για την Ελληνική γλώσσα κι αναζητήστε τη σημασία τους στο λεξικό της κοινής νεοελληνικής.
ΑΦΟΡΜΗ ΚΑΙ ΑΙΤΙΕΣ
Διαβάστε από το βιβλίο σας το απόσπασμα από τη Χρονογραφία του Θεοφάνη "Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας και η έναρξη της εικονομαχίας".
Πώς ερμήνευσαν το γεγονός οι εικονομάχοι και πώς οι εικονολάτρες;. Τι νομίζετε ότι ήταν ο Θεοφάνης;
"Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο Λέων Γ΄κινήθηκε κατά των ιερών εικόνων διότι πίστευε ότι η προσκύνησή τους δεν ήταν αρεστή στον θεό. Τις ήττες των χριστιανών και τους θριάμβους των αλλοφύλων τις απέδιδε στη θεία τιμωρία. Επίσης, την έκρηξη του ηφαιστείου στη Θήρα και τη Θηρασία την είδε ως σημείο της θείας οργής, γι΄αυτό και διέταξε την καταστροφή της εικόνας τους Χριστού στη Χαλκή πύλη, παρερμηνεύοντας, βέβαια, όπως παρατηρεί ο Θεοφάνης, τον συμβολισμό του γεγονότος. Αντίθετα, με την καθαίρεση των εικόνων πίστευε ότι θα είχε με το μέρος του τη θεία προστασία, όπως νόμιζε ότι συνέβη κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Νίκαιας από τους Άραβες και την επιτυχή απόκρουσή τους."
Απόστολος Καρπόζηλος, Βυζαντινοί ιστορικοί και χρονογράφοι, τ.Β΄, εκδ. ΚΑΝΑΚΗ, Αθηνα 2002,162-163
ΑΙΤΙΕΣ
Στις ανατολικές επαρχίες του κράτους είχε εξαπλωθεί η αίρεση του μονοφυσιτισμού. Θυμηθείτε πατώντας στη λέξη τι πρέσβευαν οι υποστηρικτές της.
Στα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας οι Άραβες έχουν έντονη παρουσία. 
Μελετήστε και τον διαδραστικό χάρτη της εξάπλωσης των Αράβων κατά τον 7ο με 13ο αι.
Παρατηρώντας και την εικόνα (μικρογραφία από αραβικό χειρόγραφο), με θέμα την επιστροφή του Μωάμεθ στη Μέκκα, ποιά κοινή θρησκευτική παράδοση είχαν οι μονοφυσίτες και οι Άραβες;
Ποιά ήταν η πολιτική αναγκαιότητα της εικονομαχίας, όπως προκύπτει από τις προηγούμενες παρατηρήσεις σς αλλά και από το κείμενο της Ε. Γλύκατζη-Αρβελέρ στο βιβλίο σας:
Να διερευνήσετε τα αίτια της εικονομαχίας ανατρέχοντας στα κείμενα της ψηφιακής Βιβλιοθήκης της Εκκλησίας της Ελλάδας στον παρακάτω σύνδεσμο:
Περιγράψτε την εικόνα:
Δείτε, επίσης, τις τρεις εικόνες στον ιστότοπο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού. Τι απεικονίζουν και σε ποιό στάδιο της εικονομαχίας τις τοποθετείτε; Στην ίδια σελίδα μπορείτε να κάνετε μια επανάληψη στις φάσεις του κινήματος, στους πρωταγωνιστές και στις ενέργειές τους.
Ποιά ομάδα του πληθυσμού δέχθηκε σφοδρές διώξεις; Πώς εξηγείται;
"(Ο Κωνσταντίνος Ε΄) στιγμάτισε και ατίμασε το σχήμα των μοναχών, εξαναγκάζοντας τους καλόγερους να παρελάσουν στον Ιππόδρομο, κρατώντας ο καθένας τους από το χέρι μια γυναίκα, ενώ ο κόσμος τους έφτυνε και τους έβριζε"
Θεοφάνης, Χρονογραφία, έκδ. C, de Boor, τόμ.1, Λειψία 1883,437-438
Αφού διαβάσετε τα παραθέματα του σχολικού σας βιβλίου, να καταγράψετε τα επιχειρήματα των εικονολατρών και των εικονομάχων.
| ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟΙ | ΕΙΚΟΝΟΛΑΤΡΕΣ |
Σημαντικά γεγονότα
Στο ακόλουθο χρονολόγιο για την εικονομαχία, να αναφέρετε τα γεγονότα που συνέβησαν στις χρονολογίες με πράσινο χρώμα:
Συνέπειες
Παρατηρώντας τις εικόνες ποιά συμπεράσματα εξάγετε για τις συνέπειες της εικονομαχίας στην τέχνη;
Ποιό κλίμα διαμορφώθηκε μεταξύ της δυτικής και βυζαντινής εκκλησίας; Πως συνέβαλε η εικονομαχία στο Σχίσμα;
"Τον ίδιο κιόλας χρόνο, γνωστοποίησε τις απόψεις και τις προθέσεις του περί των ιερών εικόνων στον πάπα Γρηγόριο Β, ο οποίος, σύμφωνα με τον Θεοφάνη, σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατακράτησε τους φόρους της Ιταλίας και της Ρώμης. Στη συνέχεια, σε μία δογματική επιστολή του ο προκαθήμενος της Ρώμης προειδοποίησε τον Λέοντα ότι δεν μπορούσε να επεμβαίνει στα δόγματα της Εκκλησίας"
Απόστολος Καρπόζηλος,Βυζαντινοί ιστορικοί και χρονογράφοι, τ.Β΄,εκδ. ΚΑΝΑΚΗ,155
Για ποιούς λόγους, κατά τη γνώμη σας, δεν επικράτησε η εικονομαχική πολιτική; Λάβετε υπόψη στην απάντησή σας και τη σχέση μεταξύ των πολιτισμών που φανερώνουν οι φωτογραφίες:
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Διαδραστική δραστηριότητα εμπέδωσης όρων που αφορούν στην περίοδο της Εικονομαχίας.