Μάθημα : Ιστορία Γ΄ Λυκείου

Είστε στρατιώτης στο Δυτικό μέτωπο στα τέλη του 1914 και γράφετε ένα γράμμα στην οικογένειά σας για τις συνθήκες της ζωής σας στα χαρακώματα. Το γράμμα μπορεί να περιγράφει στοιχεία της καθημερινότητά σας.

Αφού διαβάσετε τα 14 σημεία του Ουίλσον στη σελ 80 του βιβλίου σας να επιλέξετε αυτό που κατά τη γνώμη σας θα άλλαζε την παγκόσμια ιστορία. ΝΑ δικαιολογήσετε την επιλογή σας σε ένα επιχειρηματολογικό κείμενο 150 με 200 λέξεις.

1. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υποστηρίζει τη συμμαχία της Ελλάδας με την Αντάντ

Μέχρι σήμερον η πολιτική ημών συνίστατο εις διατήρησιν της ουδετερότητος [...]. Αλλ’ ήδη καλούμεθα να μετάσχωμεν του πολέμου [...] επ’ ανταλλάγμασι, τα οποία πραγματοποιούμενα θα δημιουργήσωσι μιαν Ελλάδα μεγάλην και ισχυράν, τοιαύτην οποίαν ουδ’ οι μάλλον αισιόδοξοι ηδύναντο να φαντασθώσι καν προ ολίγων ακόμη ετών. […]. Ε. Βενιζέλος, Yπόμνημα προς τον βασιλιά Κωνσταντίνο, 11 Ιανουαρίου 1915.
Πηγή: Βίβλος Ελευθερίου Βενιζέλου, Αθήνα 1964.

2. Η κωνσταντινική «ουδετερότητα»

Η [...] πολιτική της ουδετερότητας την οποία σταθερά πρόβαλλε [ενν. ο Κωνσταντίνος] μέχρι την αποπομπή του από τις δυνάμεις της Entente το καλοκαίρι του 1917, δεν αντιστοιχούσε, βεβαίως, σε κάποια διάθεση τηρήσεως ίσων αποστάσεων από τους δύο εμπολέμους συνασπισμούς. Ήταν απλώς η φιλογερμανικότερη δυνατή πολιτική που μπορούσε να ακολουθήσει μία χώρα της οποίας η γεωγραφική θέση την καθιστούσε όμηρο των διαθέσεων του πανίσχυρου βρετανικού στόλου που κυριαρχούσε τότε στην ανατολική Μεσόγειο. Σε συνεχή τηλεγραφική επικοινωνία με τον γυναικαδελφό του γερμανού αυτοκράτορα –ερήμην ακόμη και των αντιβενιζελικών κυβερνήσεών του– είχε εξασφαλίσει την πλήρη έγκριση του Βερολίνου στο ζήτημα αυτό [...].
Γ. Γιανουλόπουλος, «Η ευγενής μας τύφλωσις...», εξωτερική πολιτική και «εθνικά θέματα» από την ήττα του 1897 έως τη Μικρασιατική Καταστροφή, δ‘ έκδοση, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2003, σ. 227.

Αφού διαβάσετε τους όρους της συμφωνίας της Κοινωνίας των Εθνών να διατυπώσετε τις σκέψεις σας για τη σκοπιμότητά της. Θα προτείνανε στο κοινοβούλιο την ένταξη της Ελλάδας σε αυτήν;

Βασικά χαρακτηριστικά της ΚτΕ
α) πρώτη προσπάθεια για συνεννόηση όλων των κρατών σε προβλήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα
β) στόχοι ΚτΕ: αφοπλισμός-πρόληψη του πολέμου μέσω συλλογικής ασφάλειας, διευθέτηση διαφορών μεταξύ των χωρών μέσω πολιτικού-διαιτητικού και δικαστικού διακανονισμού
γ) Βάση της ΚτΕ αποτελούν 2 αρχές:
1) σεβασμός και τήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της πολιτικής ανεξαρτησίας των άλλων κρατών
2)ο οποιοσδήποτε πόλεμος ή απειλή πολέμου είναι θέμα που αφορά το σύνολο της ΚτΕ
δ)Τα μέλη της ΚτΕ οφείλουν να τηρούν αυστηρά τις επιταγές του Διεθνούς Δικαίου
επίσης πρέπει να συντελούν στη επικράτηση της Δικαιοσύνης αλλά και να σέβονται τις υποχρεώσεις που προβλέπονται από τις Διεθνείς Συνθήκες(προοίμιο του Καταστατικού Χάρτη)

Ειρηνική επίλυση των διαφορών(άρθρα 12-13-14-15)
-Οποιαδήποτε διαφορά που μπορεί να προκαλέσει κρίση υποβάλλεται στη διαδικασία της Διαιτησίας ή σε Δικαστικό Διακανονισμό ή σε πολιτικό διακανονισμό(εάν τα κράτη δεν είναι ικανά να επιλύσουν τις διαφορές αυτές)
-Η έκθεση του Συμβουλίου συντάσσεται μέσα σε 6 μήνες ενώ η απόφαση των διαιτητών ή η δικαστική απόφαση εντός εύλογης προθεσμιας(άρθρο 12)
-Εφόσον η έκθεση του Συμβουλίου γίνει αποδεκτή με ομοφωνία(χωρίς την ψήφο των ενδιαφερόμενων μερών) τα μέλη του Συμβουλίου δε μπορούν να προσφύγουν σε πόλεμο εναντίον όποιου μέλους συμμορφώνεται με τις προτάσεις της έκθεσης
-Αν δεν γίνει αποδεκτή τα μέλη της ΚτΕ δρουν με όποιο τρόπο κρίνουν αναγκαίο για την τήρηση της δικαιοσύνης(άρθρο 15)
-Το Συμβούλιο μπορεί να φέρει την διαφορά ενώποιον της Συνέλευσης η οποία οφείλει να επιληφθεί της διαφοράς(με αίτηση ενός από τα αντιπαρασσόμενα μέρη)
-Η μη ικανοποίηση της διαφοράς μέσω διπλωματίας οδηγεί σε εξολοκλήρου υποβολή στη διαιτησία ή σε Δικαστικό Διακανονισμό
-Οι διαφορές σχετίζονται με ερμηνεία κάποιας Συνθήκης και με κάθε πράξη που συνιστά παράβαση διεθνούς υποχρέωσης(άρθρο 13)
-Διεξαγωγή πολέμου σε κάθε μέλος που δε συμμορφώνεται προς αυτές
(επιβολή μέτρων από το Συμβούλιο για εξασφάλιση του αποτελέσματος της απόφασης)
-Σύμφωνα με το άρθρο 14 η ΚτΕ ιδρύει διαρκές Δικαστήριο που γνωμοδοτεί για κάθε διαφορά ή θέμα που υποβάλλεται σε αυτό
Περιορισμός των Εξοπλισμών (άρθρα 8-9)
-Τα μέλη της Κοινωνίας αναγνωρίζουν την απαίτηση για περιορισμό των εθνικών εξοπλισμών για διατήρηση της ειρήνης
-Τουλάχιστον κάθε 10 χρόνια  επανεξέταση των σχεδίων  που καταρτίζει το Συμβούλιο λαμβάνοντας υπόψη γεωγραφική θέση και ειδικούς όρους  κάθε κράτος
-Έπειτα από την αποδοχή των σχεδιών από τις κυβερνήσεις,αυτές δε μπορούν να υπερβούν το όριο που καθορίζεται χωρίς την συγκατάθεση του Συμβουλίου(άρθρο8)
-Σχηματισμός διαρκούς Επιτροπής για σωστή εφαρμογή των άρθρων 1,8 για στρατιωτικά ζητήματα(άρθρο 9)

Συλλογική ασφάλεια (άρθρα 10-11-16)
-Προβλέπεται αλληλοσεβασμός και διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας και της ισχύουσας πολιτικής ανεξαρτησίας απέναντι σε κάθε επίθεση(άρθρο 10)
-Σε περίπτωση πολέμου ή απειλής πολέμου η ΚτΕ λαμβάνει μέτρα για περιφρούρηση της ειρήνης των Εθνών(Γενικός Γραμματέας συγκαλεί Συμβούλιο)
-Κάθε μέλος δικαιούται να επικαλεσθεί την προσοχή Συνέλευσης ή Συμβουλίου για κάθε περίπτωση που διαταράσσει την ειρήνη και την σύμπνοια μεταξύ των Εθνών(άρθρο 11)
-Εάν κάποιο μέλος της Κοινωνίας παραβεί τα άρθρα 12,13 και 15 θεωρείται ότι έχει προβεί σε πολεμική ενέργεια με όλα τα μέλη της Κοινωνίας(παραβατικό μέλος υποβάλλεται σε πλήρη οικονομική και πολιτική απομόνωση)
-Συμβούλιο υποδεικνύει ναυτικές,στρατιωτικές και αεροπορικές δυνάμεις που κάθε ενδιαφερόμενη κυβέρνηση οφείλει να συνεισφέρει
-Τα μέλη παρέχουν:α)αμοιβαία συνδρομή κατά την εκτέλεση των οικονομικών και δημοσιονομικών μέτρων(ελαχιστοποιήση ζημιών)
β)αμοιβαία στρατιωτική συνδρομή εναντίον κάποιου παραβατικού μέλους
-το παραβατικό μέλος αποβάλλεται με ψήφο όλων των άλλων μελών της Κοινωνίας που εκπροσωπούνται στο Συμβούλιο(άρθρο 16)

Γενική αποτίμηση της ΚτΕ
-Η Κτε παρουσίασε μια ριζοσπαστική τάση στην εξέλιξη των διεθνών σχέσεων(πραγματεύτηκε μια ευρεία κλίμακα προβλημάτων στα οποία η διεθνής δράση ήταν επιθυμητή αν όχι επιβεβλημένη )
-Η ΚτΕ όμως ήταν συντηρητική καθώς οι καινοτομίες της δε περιείχαν ριζικά νέες πρακτικές και στηριζόταν σε μια υπάρχουσα ταξη πραγμάτων(εθνική κυριαρχία παρέμενε αμείωτη)
-Συνεπώς η ΚτΕ αποδείχθηκε ανίκανη να αποτρέψει τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο(απέτυχε γιατί ο εξοπλισμός της ήταν πενιχρός για την επίτευξη των στόχων της
-Οι αρχές που η ΚτΕ στηρίχτηκε δε ήταν ικανές να εξασφαλίσουν την ειρήνη και συνεργασία
-Ένας διεθνής οργανισμός με πραγματική δύναμη επιβολής είναι ασύμβατος με την αρχή της απόλυτης εθνικής κυριαρχίας(άρα προδιαγεγραμένη αποτυχία)
-Παράλληλα όμως η ΚτΕ υπήρξε ένα αποφασιστικό βήμα στην ανάπτυξη και παραμένει ορόσημο στη διαδικασία επίτευξης ενός πιο ελεύθερου κόσμου

Γιατί η Συνθήκη χαρακτηρίστηκε:«Πιο εύθραστη από την πορσελάνη των Σεβρών», όπως είπε Γάλλος πολιτικός.

Υστερα από μακρές διαπραγματεύσεις, λοιπόν, υπογράφηκε στο δημαρχείο των Σεβρών, προαστίου του Παρισιού, από τα ενδιαφερόμενα μέρη η ομώνυμη συνθήκη, η οποία θα τερμάτιζε συμβατικά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η συνθήκη όμως άφηνε πολλές εκκρεμότητες για να λυθούν με νέες διαπραγματεύσεις ή με τη δύναμη των όπλων. Ετσι, αμέσως μετά την υπογραφή της πολλοί από τους υπογράψαντες επεδίωξαν την αναθεώρησή της.

Από την οθωμανική πλευρά, η συνθήκη σήμαινε διάλυση, αφού οι Τούρκοι έχαναν όλα τα αραβικά εδάφη, τον Πόντο, την Αρμενία, το Κουρδιστάν, την Κιλικία, την Αττάλεια, τη Σμύρνη, την Ανατολική Θράκη, τα Στενά, τη Δωδεκάνησο, την Ιμβρο και την Τένεδο. Επίσης, η Κύπρος προσαρτιόταν στην Αγγλία.

Από την ελληνική πλευρά, η ίδια συνθήκη αποτέλεσε τη μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία, η χώρα μας αποκτούσε το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Θράκης (την Κωνσταντινούπολη και τα Στενά κρατούσαν οι Σύμμαχοι), την Ιμβρο και την Τένεδο, τα Δωδεκάνησα (πλην της Ρόδου, την έπαιρναν οι Ιταλοί), επισημοποιούνταν η ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, ενώ η Ελλάδα θα διατηρούσε για πέντε χρόνια την κατοχή και τη διοίκηση της Σμύρνης και της γύρω περιοχής. Υστερα από την περίοδο αυτή θα μπορούσαν οι κάτοικοί της με δημοψήφισμα να αποφασίσουν την προσάρτηση ή όχι στην Ελλάδα.