Μάθημα : Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ- ΟΔΥΣΣΕΙΑ, ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ (Α2, Α3)
Κωδικός : 3701010495
3701010495 - ΕΙΡΗΝΗ ΙΣΑΑΚΙΔΟΥ
Περιγραφή Μαθήματος
.jpg)
Παιδιά... αν ίσως σας φαίνονται δύσκολες οι εργασίες, είναι επειδή δεν ξέρετε τα εργαλεία που αναφέρω. Αν τα εξηγήσετε με απλά λόγια στο μυαλό σας, τότε θα δείτε ότι δεν είναι καθόλου δύσκολες. Θα μάθετε να χρησιμοποιείτε εργαλεία του ίντερνετ που δεν ξέρετε και που θα σας βοηθήσουν πολύ στο μέλλον.
Φυλλάδια εργασιών β τετραμήνου, Οδύσσεια. Φυλλάδιο 1 και Φυλλάδιο 2. Μπορείτε να κρατήσετε τα βασικά θέματα που σας ζητούνται και να χρησιμοποιήσετε όποιο εργαλείο θέλετε, πχ. power point.
***ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΑ ΦΥΛΛΑΔΙΑ ΣΕ ΜΟΡΦΗ PDF ΑΝ ΔΕΝ ΑΝΟΙΓΟΥΝ, ΦΥΛΛΑΔΙΟ 1, ΦΥΛΛΑΔΙΟ 2 ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΞΤΕ ΕΡΓΑΣΙΑ.
Γενικά, αν έχετε microsoft αλλά όχι το office, σας συστείνω το trio office (klik), open office, κι αν έχετε κινητό android, apple ή τάμπλετ το picvoice (klik) και kapwing (klik) για τις εργασίες σας.
----- ---- ----- ----- ----- ----- ----- ----- ----- ----- ----- ----- ---- ----- -----
Το σχολικό βιβλίο στο ψηφιακό σχολείο
---------- ----------- ------------- ----------- -------------- ------------
http://blabberize.com/view/id/1800502
---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- --- --- ---- ---- ---- ---- --- --- --- --- ---- ----
ΠΑΙΔΙΑ, ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΠΙΟ ΚΑΤΩ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ. ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ: ΕΝΟΤΗΤΑ 14 (ΚΥΚΛΩΠΑΣ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ) ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 4 ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΔΙΑΤΡΟΦΗ): ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΤΕ ΤΗΝ ΣΕ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ:
- Τι είναι το ταμπού; Εξηγήστε τη λέξη, αφού ψάξετε στο google [σκεφτείτε ποιες λέξεις-κλειδιά θα χρησιμοποιήσετε για την αναζήτηση].
- Διαβάστε την ιστορία πίσω από το παιδικό τραγουδάκι "Ήταν ένα μικρό καράβι". Αφού τη διαβάσετε, αναλύστε σε μια παράγραφο την άποψή σας: πρόκειται για όμοια ή για διαφορετική περίπτωση με αυτή του Κύκλωπα, ο οποίος τρώει τους συντρόφους του Οδυσσέα; Παίζει κάποιο ρόλο το ότι στην Οδύσσεια μιλάμε για μυθικά γεγονότα;
--------- ----------- ----------- ----------- ------------- ---------- ------------- ------------ --------
Μια εποχή παρόμοια ιπποτική ζούμε στα Ομηρικά Έπη
----- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ----- ----- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- --- ---- ---- ---- ---- ---- ----
ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΖΟΜΑΙ ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ:
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/Odysseia/Afigimatikes_texnikes.htm
Σε pdf.
Η ραψωδία άλφα εισάγει τους μαθητές στον κόσμο της Οδύσσειας, έναν κόσμο
μεταπολεμικό και μεταϊλιαδικό, από τον οποίο όμως ο Οδυσσέας είναι απών εδώ και είκοσι χρόνια. Η ραψωδία άλφα σηματοδοτεί την απόφαση των θεών να δρομολογήσουν τον νόστο του Οδυσσέα με πρωτοβουλία της προστάτιδάς του θεάς Αθηνάς. Στη ραψωδία αυτή γνωρίζουμε όλα τα σημαντικά «πρόσωπα του δράματος», την Αθηνά, τον Τηλέμαχο, την Πηνελόπη, τους Μνηστήρες, όχι όμως τον Οδυσσέα, ο οποίος θα πρωτοεμφανιστεί μόλις στη ραψωδία ε.
Η Ραψωδία α εισάγει τις βασικές γραμμές της πλοκής,
τους κεντρικούς πρωταγωνιστές, θεούς και ανθρώπους, αλλά και στα μεγάλα
θέματα του έπους: πόλεμος, νόστος, οἶκος, καθώς και στο μέγα θέμα της θείας
δικαιοσύνης.
Θέματα:
1. Προοίμιο (1-10)
2. Συμβούλιο θεών (11-95)
3. Η Αθηνά στην Ιθάκη (96-318)
4. Τηλέμαχος και Πηνελόπη (319-359)
5. Τηλέμαχος και Μνηστήρες (360-382)
Συμβούλιο των θεών και εφαρμογή σχεδίου Αθηνάς:
- Eφαρμόζεται πρώτα το δεύτερο μέρος του σχεδίου της Αθηνάς. Γιατί συμβαίνει αυτό;
α) Η αγωνία του Τηλέμαχου και η εναγώνια αναζήτηση πληροφοριών για τον πατέρα του θα μας δώσει την ευκαιρία να γνωρίσουμε το χαρακτήρα και την προσωπικότητά του. Αυτό είναι πιο σημαντικό τώρα αφού η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη έχει ήδη αποφασιστεί.
β) Το μέρος που αφορά τον Τηλέμαχο έπρεπε προηγηθεί, ώστε η λήξη των δικών του περιπετειών να συμπίπτει με την άφιξη του Οδυσσέα στην Ιθάκη.
Σημαντικά θέματα:
- Η σχέση των ανθρώπων με τη Μοίρα και ο ρόλος των θεών
- Ο ανθρωπομορφισμός των θεών
- Η αυτοδικία
- Η υστεροφημία (αφορά τον Τηλέμαχο)
- (περίπου στο στ. 104-104) η παρακμή του θεσμού της βασιλείας- το να κυβερνάει ένας βασιλιάς.
- τυπικά επίθετα
- Ανθρώπινη ευθύνη (στ. 38 - 39): Στους στίχους αυτούς παρουσιάζεται η αντίληψη
για την ανθρώπινη ευθύνη. Οι άνθρωποι συνηθίζουν να θεωρούν υπεύθυνους τους
θεούς για τις συμφορές που τους βρίσκουν, ενώ στην πραγματικότητα οι ίδιοι είναι
υπεύθυνοι, γιατί παραβαίνουν τους νόμους των θεών και δεν τηρούν τις εντολές τους.
Η αντίληψη αυτή παρουσιάζει τον άνθρωπο να αποφασίζει ελεύθερα και με δικιά του
θέληση (ελευθερία βούλησης = θέληση) για το τι θα κάνει και θεωρείται ο μόνος
υπεύθυνος για τις πράξεις του.
--Στο κείμενο εντοπίζουμε ενέργειες και καταστάσεις των θεών, όπως:
• ταξιδεύουν και επισκέπτονται ανθρώπους, δέχονται προσφορές και ανταποδίδουν·
• συνεδριάζουν και αποφασίζουν, αυτό όμως που προτείνει ο πατέρας/αρχηγός·
• έχουν συναισθήματα: θλίβονται, οργίζονται και εκδικούνται, ερωτεύονται κτλ.·
• εκτιμούν αξίες/αρετές, όπως η φιλοπατρία, η σύνεση κ.ά, ενώ καταδικάζουν το έγκλημα, την αδικία κλπ
• ως αθάνατοι όμως «οι θεοί αποτελούν μέρος ενός διαφορετικού κόσμου· όλα τα ανθρώπινα γνωρίσματα, τα συναντάμε στους θεούς εξωραϊσμένα, λαμπρότερα, μεγεθυσμένα» (βλ. και Γ5 του βιβλίου).
→ H αντίληψη αυτή για τους θεούς σήμαινε ότι οι άνθρωποι επιδοκίμαζαν αυτό που ήταν οι ίδιοι, ήθελαν όμως κάτι περισσότερο και αυτό το πρόβαλλαν στους θεούς τους. Ας σημειωθεί ότι ο θρησκευτικός ανθρωπομορφισμός θεωρείται εκπληκτικό επίτευγμα, γιατί προϋπέθετε μεγάλη τόλμη και περηφάνια του ανθρώπου για τον ανθρωπισμό του τον ίδιο.
ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΩΝ ΘΕΩΝ, ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΕΝ.2:
Ποιος θεός συγκάλεσε τους υπόλοιπους σε συμβούλιο; Για ποιον λόγο;
Ποιος θεός λείπει από το συνέδριο των θεών, για ποιον λόγο και τι πετυχαίνει με την απουσία του ο ποιητής; (προοικονομία)
Ποιο είναι το θέμα της πρώτης ομιλίας του Δία στο συμβούλιο των θεών;
Ποιες ομοιότητες παρουσιάζει ο μύθος του Αίγισθου με τον μύθο του Οδυσσέα;
Πώς αξιοποιεί η Αθηνά τα λόγια του Δία;
Με ποιους τρόπους προσπαθεί η Αθηνά να πείσει τον Δία και τους άλλους θεούς να πάρουν ευνοϊκή απόφαση για τον Οδυσσέα;
Ποια είναι η απόφαση του Δία για τον Οδυσσέα; Για ποιους λόγους παίρνει αυτή την απόφαση; Ποιοι άλλοι συμφωνούν μαζί του;
Ποιος μπορεί να έχει αντίθετη γνώμη από αυτή του Δία και γιατί;
Γιατί αυτός που έχει αντίθετη γνώμη πρέπει να υποχωρήσει, σύμφωνα με τον Δία;
Πώς αντιδρά η Αθηνά στην απόφαση του Δία για τον Οδυσσέα; Ποιο είναι το σχέδιο δράσης που
προτείνει και από πόσα μέρη αποτελείται; Ποιος είναι ο στόχος που προσπαθεί να επιτύχει η Αθηνά με το σχέδιο αυτό;
Υποθέστε πως γυρνάει ο Ποσειδώνας ξαφνικά και ακούει όσα λέγονται. Γράψε ένα σύντομο λόγο(ποια θα ήταν η θέση του και με ποια επιχειρήματα θα την στήριζε;
-- Χαρακτηρισμός/ηθογράφηση χαρακτήρων:
α.Ο Αίγισθος (μέσα από τα λόγια του Δία) παρουσιάζεται ως:
Χαρακτηριστικά-->
Λόγια και πράξεις του χαρακτηριζόμενου ή
λόγια άλλων για το χαρακτηριζόμενο πρόσωπο-->
β. Ο Οδυσσέας (μέσα από τα λόγια του Δία και της Αθηνάς ) παρουσιάζεται ως:
Χαρακτηριστικά-->
Λόγια και πράξεις του χαρακτηριζόμενου ή
λόγια άλλων για το χαρακτηριζόμενο πρόσωπο-->
Σημαντική παρουσίαση, δείτε την!
Με το σχέδιο της Αθηνάς προωθείται και δρομολογείται α) ο νόστος του Οδυσσέα β) τα ταξίδια του Τηλέμαχου (Τηλεμάχεια) Στους στίχους αυτούς ο ποιητής προγραμματίζει τη δράση (προοικονομία).
Το ομηρικό επίθετο
Χαρακτηριστικό (σχετίζεται με το χαρακτήρα) και
Περιγραφικό (σχετίζεται με την περιγραφή)
(βλ.σελ.23-24, θεωρία βιβλίου και ασκήσεις).
--------------------- ------------------- ------------------ ------------------ ---------------- --------------
Α3, για 18/11, Βρείτε τις προοικονομίες που αναφέρονται στο παρακάτω βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=dmCIOcDqJC4&list=PLmXBlN23X2OatpUlIWRHzBN9pzeHrsK7L&index=13
Α2 μέσα στο μάθημα 18/11, δείτε το βίντεο εδώ και καταγράψτε τα τυπικά επίθετα που αναφέρονται σε αυτό. Πρόκειται για τα επίθετα της ενότητας 2 (Το πρώτο συμβούλιο των θεών).
*Αν δεν μπορέσουμε να το δούμε, θα κάνουμε την άσκηση 8 σελ.24/25 στο βιβλίο της Οδύσσειας.
-------- ------- ------- -------- ------------- ------------- ------------- ------
Η ΑΘΗΝΑ ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ, Ο ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΤΑΞΙΔΕΥΕΙ ΣΕ ΠΥΛΟ, ΣΠΑΡΤΗ
Συνοπτική παρουσίαση
Η θεά Αθηνά μεταβαίνει στο παλάτι του Οδυσσέα στην Ιθάκη για να συναντήσει τον Τηλέμαχο. Εκεί βρίσκει τους μνηστήρες να διασκεδάζουν, να τρώνε και να πίνουν. Συζητάει με τον νεαρό γιο του Οδυσσέα.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ (=τι έτρωγαν, πού κάθονταν, πώς διασκέδαζαν, τι έπιπλα υπήρχαν στο μέγαρο κτλ).
ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ
Γιατί έδιναν τόση μεγάλη σημασία στη φιλοξενία;
α) Γιατί έτσι μάθαιναν πληροφορίες αφού δεν υπήρχαν άλλοι τρόποι(π.χ. εφημερίδες)
β) Γιατί όλοι είχαν κι από κάποιον συγγενή που ταξίδευε και πρόσφεραν στον ξένο ό,τι ήθελαν να προσφέρουν κι οι άλλοι στο δικό τους άνθρωπο
γ) Γιατί τη φιλοξενία την προστάτευε ο ίδιος ο Δίας (Ξένιος)
Το τυπικό της φιλοξενίας στην ομηρική κοινωνία
Ο ξενιστής υποχρεούται:
Ø Να υποδεχτεί τον ξένο εγκάρδια (με προσφώνηση και χειραψία) και να τον προσκαλέσει σε φιλοξενία. Αν ο ξένος έχει δόρυ, άλογα, άρμα, να φροντίσει να τακτοποιηθούν.
Ø Να του προσφέρει λουτρό (να τον λούσουν, να τον αλείψουν, με λάδι, να τον ντύσουν με καθαρά ρούχα)
Ø Να τον φιλέψει (να του δώσει κάθισμα σε θέση τιμητική, τραπέζι για να φάει, εκλεκτή μερίδα φαγητού και πιοτό. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις οργανώνει επίσημη γιορτή ή και αγώνες προς τιμήν του)
Ø Να τον ρωτήσει ποιος είναι, από πού έρχεται και τι θέλει, μόνο αφού πρώτα τελειώσει το φαγητό του
Ø Αφού ακούσει το αίτημά του, να το ικανοποιήσει όσο μπορεί
Ø Να προσφέρει στον ξένο διαμονή για όσο θέλει αυτός
Ø Να τον αποχαιρετήσει με δώρα που επισφραγίζουν τη φιλία τους
Θεϊκή επιφάνεια: η επικοινωνία του θεού με τους ανθρώπους, η εμφάνισή του. Εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, βλ. στο βιβλίο.
Αναχρονισμός: η Αθηνά-Μέντης αναφέρει ότι ανταλλάσσει χαλκό με σίδηρο (τότε υπήρχε το ανταλλακτικό εμπόριο, δεν υπήρχαν τα νομίσματα), όμως ο σίδηρος δεν είχε ακόμα ανακαλυφθεί στην εποχή των ηρώων της Τροίας. Είμαστε ακόμα στην εποχή του Χαλκού. Ο Όμηρος όμως έζησε τον 8ο αι. π.Χ στην εποχή που ο σίδηρος είχε ανακαλυφθεί και μας μεταφέρει, χωρίς να το προσέξει, ένα στοιχείο από τη δική του εποχή (το οποίο κανονικά δεν υπήρχε την εποχή του Οδυσσέα και του Τηλέμαχου).
Η σκηνή με τον Τηλέμαχο ΄ανοίγει' και κλείνει με το γνωστό 'κυκλικό σχήμα' στις σκηνές του Ομήρου.
Μερικά σημεία
στίχ.301: Σύμφωνα με τη συμβουλή της Αθηνάς-Μέντη, ο Τηλέμαχος έπρεπε να καλέσει συνέλευση και να έχει τη σύμφωνη γνώμη των Αχαιών για να διώξει τους μνηστήρες από το σπίτι του. Αυτό αντανακλά την πολιτική κατάσταση την εποχή του Ομήρου (κι όχι του Τρωικού πολέμου). Δεν υπήρχε απόλυτη βασιλεία. Είναι μια εποχή όπου γίνεται μετάβαση από τη βασιλεία στην αριστοκρατία. Υπάρχουν συμβούλια που περιορίζουν την εξουσία του βασιλιά. Το ότι αυτό συνέβαινε την εποχή του ομήρου και όχι του Τρωικού πολέμου σημαίνει ότι εδώ έχουμε αναχρονισμό.
στίχ.328: Η Αθηνά-Μέντης συμβουλεύει τον Τηλέμαχο να σκοτώσει τους μνηστήρες του, δηλαδή να επιχειρήσει να βρει μόνος του το δίκιο του. Αυτή η απόδοση δικαιοσύνης λέγεται αυτοδικία. Την ξαναείδαμε όταν ο Ορέστης σκότωσε μόνος το δολοφόνο του πατέρα του, τον Αίγισθο. Ίσχυε σε εποχές που δεν υπήρχε γραπτό δίκαιο (νόμοι), γι’ αυτό ήταν αποδεκτό από την κοινωνία και από τους θεούς. Σήμερα, δεν αποδεχόμαστε την αυτοδικία γιατί υπάρχουν γραπτοί νόμοι για την απόδοση της δικαιοσύνης, όμως αυτή επιβιώνει σε μερικές περιοχές (π.χ. μανιάτικες βεντέτες, κρητικές, κ.ά.)
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΣΕΛ.24 ΜΕ ΕΝΑ PREZI
Ο Οδυσσέας επιλέγοντας να φύγει χάνει: α) το υπέροχο νησί β) όλα όσα του προσφέρει η Καλυψώ: δηλ. να μοιράζεται σαν ίσος με ίσο το τραπέζι και το κρεβάτι της θεάς (μόνο η τροφή διαφέρει). Του προσφέρει επίσης και την αθανασία.
ΣΤΙΧΟΙ 251-310
Βλέπουμε στην ε ραψωδία να συμπυκνώνονται μέσα σε μερικούς στίχους τα γεγονότα 22 ημερών (4 για την κατασκευή της σχεδίας και 18 για το ταξίδι). Αυτό όπως είπαμε λέγεται συστολή του χρόνου.
Η κατασκευή της σχεδίας:
Στους στίχους που περιγράφεται η κατασκευή της σχεδίας βλέπουμε την απήχηση του ναυτικού βίου των Ελλήνων πάνω στο έπος.
Η κατασκευή της σχεδίας δείχνει επίσης την κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στο περιβάλλον.
Ο Οδυσσέας ήταν φυλακισμένος στο νησί της Καλυψώς όχι βέβαια από ανικανότητα να διαφύγει, αλλά γιατί η θεά τον κρατούσε με τη βία. Μόλις του επέτρεψε να φύγει, ο Οδυσσέας ετοίμασε την αναχώρησή του. Άρα το πρόβλημα της εξεύρεσης σκάφους το λύνει μόνος του. Υπάρχει βέβαια και το πρόβλημα της απόστασης (18 ημερών ταξίδι). Κι αυτό το ξεπερνά με την αποφασιστικότητά του. Η στάση του αυτή αντανακλά την επιθυμία του ανθρώπου της εποχής εκείνης για εξερεύνηση και ανακαλύψεις. Ο Όμηρος θριαμβολογεί για τα ναυτικά επιτεύγματα της εποχής του.
Εργαλεία που χρησιμοποιεί: διπλός πέλεκυς (στίχ. 258), σκεπάρνι (στίχ. 261), ξέστρο (στίχ. 271), τρύπανα (στίχ. 272), ξύλινα καρφιά και αρμοί (274).
Μέρη σχεδίας: πάτωμα (στίχ.276), ίκρια(=σκαριά) (στίχ.278), κουβέρτα (=κατάστρωμα) (στίχ. 279), κατάρτι, αντένα (στίχ. 280), τιμόνι (στίχ. 181), σαβούρα (στίχ.283), πανιά (στίχ. 284), ξάρτια (=σκοινιά) (στίχ.286), φαλάγγια(=μακρόστενα δοκάρια ρυμούλκησης) (στίχ.287).
Εφόδια: κρασί, νερό, τρόφιμα (στίχ.293-295)
στίχ. 300-303: Οι αναπτυγμένες γνώσεις πάνω στο χάρτη του ουρανού ήταν απαραίτητη προϋπόθεση και φυσικό αποτέλεσμα της ανάπτυξης της ναυτιλίας. Από τη διαδρομή που έκανε ο Οδυσσέας υπολογίζουμε ότι το νησί της Καλυψώς πρέπει να βρισκόταν στο Γιβραλτάρ και έτρεχε με 6 χιλιόμ/ώρα.
Οδυσσέας: Έχει επιμονή και αποφασιστικότητα. Εργάζεται με μέθοδο και τεχνική. Με αυτοπεποίθηση και επιμονή ξανοίγεται στο πέλαγος προσπαθώντας να κυριαρχήσει στη νύστα του.
Καλυψώ: Είναι βουβό πρόσωπο. Δείχνει στοιχεία αγάπης στον Οδυσσέα. Τον καθοδηγεί και τον εφοδιάζει με πράγματα. Υποτάσσεται στο θέλημα των θεών και δείχνει τη συμπάθειά της για τον Οδυσσέα.
Παρακολουθούμε ότι δεν υπάρχει σκηνή αποχωρισμού ανάμεσα στο ζευγάρι. Ο αποχωρισμός έγινε την τελευταία νύχτα πριν την έναρξη κατασκευής της σχεδίας.
Η παρομοίωση είναι σχήμα λόγου κατά το οποίο για να κατανοήσουμε την ιδιότητα ενός προσώπου, ενός πράγματος, μιας ιδέας, το συσχετίζουμε με κάτι άλλο πολύ γνωστό, που έχει την ίδια ιδιότητα σε μεγάλο βαθμό. Η σύγκριση γίνεται με παρομοιαστικές λέξεις: σαν, καθώς, όπως, κτλ.
Όταν αναλύουμε μια παρομοίωση:
1) Προσδιορίζουμε: α) το αναφορικό μέρος τη παρομοίωσης (την εικόνα) που εισάγεται με λέξεις όπως: σαν, όπως, πώς, καθώς, κτλ
Στο αναφορικό μέρος υπάρχουν θέματα από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, τις αγροτικές δουλειές, το κυνήγι, το ψάρεμα ή τη μυθολογία, θέματα πολύ γνωστά και οικεία στους ανθρώπους ώστε να καταλάβουν το νόημα της παρομοίωσης.
β) το δεικτικό μέρος της παρομοίωσης (την αφήγηση) που εισάγεται με λέξεις όπως: έτσι, παρόμοια, κτλ.
γ) τον κοινό όρο ανάμεσα στην εικόνα και την αφήγηση. Κυρίως όμως
2) Επισημαίνουμε τις σχέσεις μεταξύ αναφορικού και δεικτικού μέρους.
π.χ. Σ’ αυτήν την ενότητα έχουμε παρομοίωση στους στίχους 275-279)
Όσο φαρδύ τορνεύει μάστορης που κατέχει την τέχνη του άριστα
τον πάτο του καραβιού για φόρτωμα,
τόσο φαρδιά κι ο Οδυσσέας την έφτιαξε την πλάβα,
στεριώνοντας τα ίκρια με πολλά στραβόξυλα,
ώσπου απλώνοντας μακριές σανίδες τέλειωσε την κουβέρτα.
Το αναφορικό μέρος είναι: όσο φαρδύ…για φόρτωμα.
Το δεικτικό μέρος είναι: τόσο φαρδιά…την κουβέρτα.
Ο κοινός όρος είναι: φαρδύ-φαρδιά.
Εδώ για να καταλάβουμε πόσο φαρδιά κατασκεύασε ο Οδυσσέας την κουβέρτα της σχεδίας την παρομοιάζει με το φαρδύ πάτωμα των φορτηγών πλοίων.
Άλλες τέτοιες παρομοιώσεις βρίσκονται στη ραψωδία ε στίχοι 362-366 και 435-441.
Την Οδύσσεια τη χαρακτηρίζει ο ανθρωποκεντρισμός, δηλ. η αντίληψη ότι το κέντρο και ο σκοπός του κόσμου είναι ο άνθρωπος, ότι όλα πρέπει να οδηγούν στο καλό του ανθρώπου. Ανθρωποκεντρικός είναι ο πολιτισμός που προβάλλει ως αξία τον άνθρωπο, τις ικανότητές του. Στην ε ραψωδία ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας φαίνεται: α) από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες παίρνει την απόφασή του ο Οδυσσέας (αφήνει την αθανασία για μια θνητή γυναίκα), β) από την κατασκευή της σχεδίας (τις ικανότητές του), γ) από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει ο Οδυσσέας την τρικυμία, δ) από τη θεϊκή κινητοποίηση χάρη ενός (καλού βέβαια) ανθρώπου.
ΣΤΙΧΟΙ 311-420
Σ’ αυτή την ενότητα τα κυριότερα θέματα που θα δούμε είναι: α) Η κλιμάκωση των επιθέσεων του Ποσειδώνα και των αντιδράσεων του Οδυσσέα, β) Η χρήση του μονόλογου, γ) η χρήση της παρομοίωσης.
Επιθέσεις Ποσειδώνα και αντιδράσεις Οδυσσέα:
α΄ επίθεση Ποσειδώνα: στίχ. 321-326
α΄ αντίδραση Οδυσσέα: στίχ. 327-345. Βλέπουμε τον Οδυσσέα:
- να συνειδητοποιεί τη δύσκολη θέση του και να θυμάται με τρόμο την πρόβλεψη της Καλυψώς (στίχ.227-8),
- να υποθέτει ότι ο Δίας προκάλεσε τη θαλασσοταραχή και να μη βλέπει σωτηρία,
- να καλοτυχίζει τους συμπολεμιστές του που έπεσαν στην Τροία. Τον τρομάζει ο άδοξος θάνατος.
β΄ επίθεση Ποσειδώνα: στίχ. 346-354 και 361-366
β΄ αντίδραση Οδυσσέα: στίχ. 355-360
γ΄ επίθεση Ποσειδώνα: στίχ. 402-406
γ΄ αντίδραση Οδυσσέα: στίχ. 407-412
Κλιμάκωση:
Είναι αισθητή η κλιμάκωση των επιθέσεων του Ποσειδώνα και των αντιδράσεων του Οδυσσέα. Η κλιμάκωση έχει συνεχώς αυξανόμενη ένταση-ανιούσα κλίμακα.
Η κλιμάκωση φαίνεται παρακάτω:
|
α. φυσούν όλοι οι άνεμοι και σηκώνουν τεράστιο κύμα. |
β. κύμα σαρωτικό ταρακούνησε τη σχεδία, συνέτριψε το κατάρτι-ο Οδυσσέας βρέθηκε μακριά. |
γ. κύμα μεγάλο, άγριο, φοβερό και κατακόρυφο διαλύει τη σχεδία. |
|
|
γ. κολυμπάει με δύναμη. |
|||
|
β. αρπάζεται από τη σχεδία και προσπαθεί να σωθεί.
|
|||
|
α. λύγισε η ψυχή του-φοβάται τον άδοξο θάνατο
|
Παρέμβαση Ινώς (στίχ. 373-386):
Πριν την τρίτη επίθεση του Ποσειδώνα έχουμε την παρέμβαση της Ινώς. Οι πληροφορίες και οι συμβουλές που δίνει η Ινώ στον Οδυσσέα είναι:
α) του αποκαλύπτει ότι ο αίτιος της συμφοράς του είναι ο Ποσειδώνας αλλά ότι τελικά θα σωθεί,
β) του λέει να ξεντυθεί, να αφήσει τη σχεδία και να κολυμπήσει,
γ) του δίνει το άφθαρτο μαντίλι της.
Χρήση μονόλογου: Ο μονόλογος είναι αφηγηματική τεχνική (όπως είναι και ο διάλογος, η τριτοπρόσωπη αφήγηση, η περιγραφή) και χρησιμοποιείται συνήθως όταν οι ήρωες προβλήματα και είναι μόνοι τους. Ο μονόλογος κάνει την αφήγηση πιο δραματική και αποκαλύπτει άμεσα τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων.
Σ’ αυτή εδώ την ενότητα έχουμε το μονόλογο του Ποσειδώνα (στίχ. 315-320) και δύο μονολόγους του Οδυσσέα (στίχ. 329-345 και στίχ. 393-401)
Η παρομοίωση είναι σχήμα λόγου κατά το οποίο για να κατανοήσουμε την ιδιότητα ενός προσώπου, ενός πράγματος, μιας ιδέας, το συσχετίζουμε με κάτι άλλο πολύ γνωστό, που έχει την ίδια ιδιότητα σε μεγάλο βαθμό. Η σύγκριση γίνεται με παρομοιαστικές λέξεις: σαν, καθώς, όπως, κτλ.
Όταν αναλύουμε μια παρομοίωση:
1) Προσδιορίζουμε: α) το αναφορικό μέρος τη παρομοίωσης (την εικόνα) που εισάγεται με λέξεις όπως: σαν, όπως, πώς, καθώς, κτλ
Στο αναφορικό μέρος υπάρχουν θέματα από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, τις αγροτικές δουλειές, το κυνήγι, το ψάρεμα ή τη μυθολογία, θέματα πολύ γνωστά και οικεία στους ανθρώπους ώστε να καταλάβουν το νόημα της παρομοίωσης.
β) το δεικτικό μέρος της παρομοίωσης (την αφήγηση) που εισάγεται με λέξεις όπως: έτσι, παρόμοια, κτλ.
γ) τον κοινό όρο ανάμεσα στην εικόνα και την αφήγηση. Κυρίως όμως
2) Επισημαίνουμε τις σχέσεις μεταξύ αναφορικού και δεικτικού μέρους.
π.χ. Σ’ αυτήν την ενότητα έχουμε παρομοίωση στους στίχους 275-279)
Όσο φαρδύ τορνεύει μάστορης που κατέχει την τέχνη του άριστα
τον πάτο του καραβιού για φόρτωμα,
τόσο φαρδιά κι ο Οδυσσέας την έφτιαξε την πλάβα,
στεριώνοντας τα ίκρια με πολλά στραβόξυλα,
ώσπου απλώνοντας μακριές σανίδες τέλειωσε την κουβέρτα.
Το αναφορικό μέρος είναι: όσο φαρδύ…για φόρτωμα.
Το δεικτικό μέρος είναι: τόσο φαρδιά…την κουβέρτα.
Ο κοινός όρος είναι: φαρδύ-φαρδιά.
Εδώ για να καταλάβουμε πόσο φαρδιά κατασκεύασε ο Οδυσσέας την κουβέρτα της σχεδίας την παρομοιάζει με το φαρδύ πάτωμα των φορτηγών πλοίων.
Άλλες τέτοιες παρομοιώσεις βρίσκονται στη ραψωδία ε στίχοι 362-366 και 435-441.
Χαρακτηρισμοί ηρώων:
Οδυσσέας: Δείχνει υπομονή και καρτερικότητα. Στην αρχή τον πιάνει απόγνωση αλλά μόνο για λίγο. Μετά ξαναβρίσκει το θάρρος του. Αντιμετωπίζει την Ινώ με δυσπιστία.
Ποσειδώνας: μνησίκακος και κακεντρεχής.
https://youtu.be/HGaBg4ij_VE
https://www.youtube.com/watch?v=aeUADtOF93k
https://photodentro.edu.gr/edusoft/r/8531/281
Παρουσίαση απλή, με τα βασικά στοιχεία που πρέπει να θυμόμαστε εδώ.
Παρουσίαση εκτεταμένη, παρακάτω:
Ενότητα 5η
Ραψωδία α, στίχοι 361-497
Χώρος: το παλάτι του Οδυσσέα, η αίθουσα συγκεντρώσεων (επίπεδο ανθρώπων)
Δομή
στ. 361-383 Εμφάνιση Πηνελόπης και διακοπή της γιορτής
στ. 384-406 Διάλογος Τηλεμάχου-Πηνελόπης και αποχώρηση Πηνελόπης
στ. 407-466 Διάλογος Τηλεμάχου-μνηστήρων
στ. 467-497 Διάλυση της γιορτής – Τέλος της ημέρας
Θέματα
Ο χαρακτήρας της Πηνελόπης
Η αλλαγή του Τηλέμαχου
Η συμπεριφορά και ο χαρακτήρας δύο σημαντικών μνηστήρων
Η θέση της γυναίκας στην κοινωνία των ομηρικών επών
Ο ρόλος του αοιδού μέσα στο παλάτι
Μια πρώτη εικόνα για διάφορους χώρους του παλατιού του Οδυσσέα
Σχόλια
Σε αυτή την ενότητα εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Οδύσσεια η Πηνελόπη, η σύζυγος του Οδυσσέα. Η
εμφάνισή της είναι σύντομη, αλλά μάς επιτρέπει να δούμε σημαντικά στοιχεία του χαρακτήρα της (ευγένεια,
σεμνότητα, γενναιότητα, ευαισθησία, συζυγική πίστη), αλλά και να καταλάβουμε την ψυχολογική της κατάσταση (θλίψη, απελπισία, πένθος, θυμός) λόγω της απουσίας του Οδυσσέα και της άσχημης κατάστασης στο παλάτι.
Περισσότερο, ωστόσο, προβάλλεται εδώ η εντυπωσιακή αλλαγή της συμπεριφοράς του Τηλέμαχου ύστερα
από τον διάλογο με τον Μέντη-Αθηνά. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν «καινούριο» Τηλέμαχο σε σχέση με
προηγουμένως (πριν: άβουλος, δειλός, ανώριμος, παθητικός, διστακτικός τώρα: θαρραλέος, δυναμικός, αποφασιστικός, ώριμος). Αυτή η αλλαγή αποδεικνύει την επιτυχία της αποστολής της Αθηνάς (να τον ενθαρρύνει), αλλά και την ικανότητά της να πείθει και να επηρεάζει με τον λόγο της έναν θνητό (ως θεά της σοφίας).
Σε αυτή την ενότητα, επίσης για πρώτη φορά, βλέπουμε από κοντά δύο από τους μνηστήρες, τον Αντίνοο
και τον Ευρύμαχο. Έχουν κοινούς σκοπούς και είναι εξίσου αρνητικά πρόσωπα, αλλά έχουν και διαφορές
στη συμπεριφορά τους και στον χαρακτήρα τους (Αντίνοος: αγενής, προκλητικός, ειρωνικός – Ευρύμαχος: ύπουλος, διπλωμάτης, πονηρός, καχύποπτος). Από το γεγονός πάντως ότι είναι οι μόνοι που μιλούν στον Τηλέμαχο φαίνεται ότι έχουν «ηγετικό» ρόλο μέσα στην ομάδα των μνηστήρων και ότι είναι οι πιο προκλητικοί, κάτι που μας προετοιμάζει για τον ρόλο τους στην συνέχεια του έπους (προοικονομία).
Επίσης, από την εμφάνιση (με συνοδεία υπηρετριών και με μαντήλι στο κεφάλι) και από την συμπεριφορά της Πηνελόπης (σεμνή και διακριτική) και από όσα της λέει ο Τηλέμαχος (να επιστρέψει στις οικιακές εργασίες) βγάζουμε αρκετά συμπεράσματα για την θέση της γυναίκας στην κοινωνία των ομηρικών επών. Όπως φαίνεται, οι γυναίκες ζούσαν περιορισμένες στο σπίτι και χωρίς πολλά δικαιώματα, σε μια κοινωνία ανδροκρατούμενη και πατριαρχική (χαρακτηριστική η φράση του Τηλέμαχου «εγώ είμαι ο κυβερνήτης του σπιτιού»).
Βλέπουμε, ακόμη, για πρώτη φορά έναν αοιδό την ώρα που τραγουδάει και καταλαβαίνουμε τον ιδιαίτερο ρόλο που είχε μέσα στο παλάτι (διασκεδαστής), αλλά και την γενικότερη θέση του στην κοινωνία (τον σέβονται, τον παρακολουθούν προσεκτικά και τον θεωρούν «θεϊκό»). Ίσως με αυτό το παράδειγμα ο Όμηρος να κάνει και μια έμμεση αναφορά στον εαυτό του και στην τέχνη του (αυτοαναφορικότητα του ποιητή).
Εμφανίζεται, επίσης, έστω και για λίγο η Ευρύκλεια, η πιο σημαντική και πιστή από τις υπηρέτριες του
παλατιού του Οδυσσέα. Ο τρόπος με τον οποίο την παρουσιάζει ο Όμηρος (να φροντίζει ιδιαίτερα τον Τηλέμαχο) μας προϊδεάζει για τον ρόλο που θα παίξει αργότερα στο έπος κατά την μνηστηροφονία (προοοικονομία).
Τέλος, σε αυτή την ενότητα αποκτούμε μια πρώτη εικόνα για τους γενικότερους χώρους του παλατιού του
Οδυσσέα, πέρα από την κεντρική αίθουσα της υποδοχής και των γιορτών (οι σκάλες, τα δωμάτια του ορόφου, η κεντρική εσωτερική αυλή).
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΟΧΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ:
– Οι αοιδοί : Ο Φήμιος είναι ο ένας αοιδός που συναντάμε στην Οδύσσεια και ο άλλος είναι ο Δημόδοκος , που ζει στο παλάτι των Φαιάκων). Οι αοιδοί τραγουδούσαν τα κατορθώματα των θεών και των ηρώων (374-376) και ψυχαγωγούσαν τους βασιλείς στα ανάκτορα (385-386). Ο λαός πίστευε πως ήταν θεόπνευστοι (361-363).
– Οι ευγενείς : Αποτελούν την κυρίαρχη τάξη στην ομηρική εποχή, σε αυτούς ανήκουν οι μνηστήρες . Άλλη κοινωνική τάξη αποτελούσε ο λαός. Είναι πλούσιοι ιδιοκτήτες γης.
– Οι δούλοι : Αποτελούν περιουσιακό στοιχείο και ήταν προϊόν αγοραπωλησίας ή αιχμάλωτοι πολέμου. Η τιμή μιας δούλας κυμαινόταν στα 4 βόδια περίπου (ανταλλακτικό εμπόριο) οπότε καταλαβαίνουμε την ιδιαίτερα υψηλή αξία της Ευρύκλειας (αποκτήθηκε από τον Λαέρτη έναντι 20 βοδιών).
– Η κληρονομική βασιλεία: Το βασιλικό αξίωμα ήταν θεόσταλτο (430-431, 434-437) αλλά στην περίπτωση του Οδυσσέα , που λείπει πολλά χρόνια από το θρόνο του, φυσικός κληρονόμος θεωρείται ο Τηλέμαχος, ο οποίος είναι ακόμη ανήλικος. Την κατάσταση αυτή φαίνεται πως εκμεταλλεύονται οι μνηστήρες που διεκδικούν την εξουσία ( γι’ αυτό και πολιορκούν την Πηνελόπη). Παρατηρούμε λοιπόν ότι ο θεσμός της βασιλείας βρίσκεται σε παρακμή (438-441).
– Η θέση της γυναίκας
Η θέση της είναι κατώτερη από του άνδρα. Υπεύθυνη για τη διαχείριση του σπιτιού της, δίνει εντολές στους δούλους αλλά δεν μπορεί να έχει καμία συμμετοχή στην κοινωνική ζωή, ούτε καν να παρίσταται στα συμπόσια που διοργανώνει. Ασχολείται με την ύφανση των ρούχων και την ανατροφή των παιδιών.
– Οι μάντεις και οι χρησμοί: Οι μάντεις κατείχαν σημαντική θέση στην ομηρική εποχή και όλοι σέβονταν τις προβλέψεις τους. Ωστόσο υπήρχαν και κάποιοι που τους αμφισβητούσαν .
– Ο καθορισμός της ανθρώπινης τύχης απ’ τους θεούς : «πικρόν όπως τον όρισε τον γυρισμό τους απ’ την Τροία η Αθηνά Παλλάδα» (στ.364-365), «ο Δίας ίσως είναι ο αίτιος, που δίνει στους φιλόπονους ανθρώπους,καταπώς θέλει εκείνος στον καθένα» (στ. 388-389), «θα το δεχόμουν, αν ο Δίας το χάριζε» (στ.435), «αυτά εναπόκεινται στην κρίση των θεών» (στ. 447).
Στο κέντρο μιας δράσης αλυσιδωτής βρίσκεται ο Tηλέμαχος. Σχηματικά:
Aποτυπώνεται έτσι η άνδρωση του νεαρού γιου του Οδυσσέα σε μια σκηνή που, για να αναδείξει αυτό το αναγκαίο, οργανώνεται με τρόπο φυσικό και εύλογο και, μαζί, υπηρετεί και άλλους σκοπούς: παρουσιάζει τη βασίλισσα –και μάλιστα να δέχεται πρώτη το μήνυμα της ενηλικίωσης του γιου της–, αποκαλύπτει άμεσα το ήθος και τα κίνητρα των μνηστήρων και συμπληρώνει το υπηρετικό προσωπικό και την εικόνα του ανακτορικού συγκροτήματος. H σκηνή αποτελεί μια πολύ καλή εφαρμογή της αρχής κατά το εικός και αναγκαίον (= όπως χρειάζεται για να εξελιχθεί η υπόθεση).
ΠΡΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
-416-420: Ο Τηλέμαχος μας προετοιμάζει για τη συνέλευση των Ιθακησίων (ραψωδία γ)
– 423-424: Ο Τηλέμαχος προειδοποιεί τους μνηστήρες πως κάποια μέρα θα τιμωρηθούν από τον Δία. Μας προϊδεάζει για τη μνηστηροφονία (ραψωδία χ).
στ. 498: Οι σκέψεις του Τηλέμαχου μας προετοιμάζουν για το ταξίδι του (ραψωδία γ)
ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ – ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ
– 478-487: Η αναφορά στην Ευρύκλεια. Αποτελεί και επιβράδυνση.
ΕΙΡΩΝΕΙΑ
– στ. 439-442: Ο Τηλέμαχος, ενώ γνωρίζει ότι οι θεοί είναι με το μέρος του, λέει ότι υπάρχουν πολλοί άλλοι Αχαιοί εκτός από τον ίδιο για να πάρουν την εξουσία, αφού ο Οδυσσέας είναι νεκρός.
– στ. 450-452: Ο Ευρύμαχος εύχεται να μην πάρει ποτέ κανείς την περιουσία τουΤηλέμαχου, τη στιγμή που ο ίδιος και οι άλλοι μνηστήρες κατασπαταλούν το βιος του Οδυσσέα.
ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ – ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ
Βλέπε και χαρακτηριστικά (δείχνουν το χαρακτήρα) και περιγραφικά (περιγράφουν τοπίο) επίθετα στον Όμηρο
Αθηνά Παλλάδα (364) : τυπικό επίθετο
θεία γυναίκα (369) : τυπικό επίθετο
θεϊκό αοιδό (373) : τυπικό επίθετο
της μίλησε όμως ο γνωστικός Τηλέμαχος (385) : τυπική έκφραση
τα μάτια λάμποντας (405) : τυπική έκφραση
μετά του αντιμίλησε ο Αντίνοος, γιος του Ευπείθη (427) : τυπική έκφραση
θαλασσοφίλητη Ιθάκη (430) : τυπικό επίθετο
αμέσως τότε κι ο Τηλέμαχος, με τη δική του γνώση, ανταποκρίθηκε (432) : τυπική έκφραση
θείος Οδυσσεύς (441) : τυπικό επίθετο
με σύνεση και γνώση του αντιμίλησε ο Τηλέμαχος (460) : τυπική έκφραση
εμπειροπόλεμου Αγχιάλου (465-466) : τυπικό επίθετο
θαλασσινούς Ταφίους (466) : τυπικό επίθετο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
– Πηνελόπη : Είναι μια όμορφη και αξιοπρεπής γυναίκα , που ακολουθεί τα ήθη της εποχής της. Είναι ευαίσθητη και πιστή στον άντρα της , βγαίνει από την κάμαρή της όταν ακούει το τραγούδι του Φήμιου και πληγώνεται από αυτό. Ωστόσο κατανοεί ότι δεν πρέπει να εμφανιστεί στο μέγαρο ενώπιον των μνηστήρων γι’ αυτό και βάζει μπροστά από το πρόσωπό της το μαντήλι της. Είναι ευγενική , δεν προσβάλει το Φήμιο ζητώντας του να σταματήσει το τραγούδι του και φέρεται με αξιοπρέπεια απέναντι στον Τηλέμαχο, τον οποίο αναγνωρίζει ως κύριο του σπιτιού αν και εκπλήσσεται από τη στάση του.
– Τηλέμαχος : Εμφανίζεται εντελώς διαφορετικός από τον ονειροπόλο νέο που είχαμε συναντήσει στην προηγούμενη ενότητα. Οι συμβουλές της Αθηνάς καρποφόρησαν και παρουσιάζεται ανδρειωμένος να κατέχει τα ηνία του σπιτιού, να είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του οίκου του. Παρατηρεί με αυστηρό ύφος αλλά σύμφωνα με τα ήθη της εποχής τη μητέρα του για την επέμβασή της χωρίς όμως να την προσβάλλει, πρόκειται λοιπόν για σεμνό , σοβαρό και σεβάσμιο νέο. Με τον τρόπο του προειδοποιεί τους μνηστήρες ότι η ανοχή του στη στάση τους έχει λήξει. Ψύχραιμος και σοβαρός αντιμετωπίζει τον Αντίνοο αλλά και τον Ευρύμαχο στους οποίους δεν αποκαλύπτει την αληθινή ταυτότητα του ξένου επισκέπτη. Διακρίνεται δηλαδή και από ευστροφία και ευελιξία .
– Μνηστήρες : Η στάση τους παραμένει ίδια με εκείνη που συναντήσαμε όταν η Αθηνά-Μέντης επισκέφτηκε το παλάτι. Ξεδιάντροποι σπαταλάνε τα ξένα αγαθά ενώ βγαίνουν από το λήθαργό τους (=την απραξία, τον 'ύπνο' τους) όταν εμφανίζεται η Πηνελόπη για να θορυβήσουν άκομψα μπροστά της. Η συζήτηση με τον Τηλέμαχο δεν φαίνεται να τους επηρέασε στο ελάχιστο αφού μετά από αυτή συνεχίζουν να κάνουν ό,τι και πριν : να διασκεδάζουν ξοδεύοντας τα αγαθά του Οδυσσέα.
– Αντίνοος : Αλαζόνας και υπερόπτης, αρχηγός των μνηστήρων . Ειρωνεύεται τον Τηλέμαχο και προσπαθεί να τον κάνει να αισθανθεί κατώτερος χωρίς επιτυχία.
– Ευρύμαχος: Πονηρός, καχύποπτος και διπλωμάτης. Προσποιούμενος το φίλο του Τηλέμαχου προσπαθεί να καταλάβει τους λόγους της αλλαγής της συμπεριφοράς τους.
–Ευρύκλεια: Πιστή, αφοσιωμένη υπηρέτρια στην οικογένεια του Οδυσσέα. Φροντίζει τον Τηλέμαχο σαν πραγματική του μητέρα.
--------- ----- ------- ------ ----
ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ: ΟΙ ΜΝΗΣΤΗΡΕΣ ΤΗΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ
https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/Odysseia/Didaskontas-Odysseia11.htm
ΑΝΑΛΥΣΗ
ζ ΡΑΨΩΔΙΑ
ΣΤΙΧΟΙ 139-259
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. "Ο Οδυσσέας ξυπνά κι αναρωτιέται" (139-169)
2. "Οι κόρες τρόμαξαν εκτός από τη Ναυσικά" (170-183)
3. "Ο Οδυσσέας ικετεύει τη Ναυσικά" (184-224)
-
"Η Ναυσικά ανταποκρίνεται στα αιτήματα του Οδυσσέα" (228-259)
ΣTOXOI THΣ ΔIΔAΣKAΛIAΣ
1. Nα εισαχθούν οι μαθητές στη «Φαιακίδα» και να γνωρίσουν συνοπτικά τα θέματα της ραψωδίας ζ.
2. Να κατανοήσουν ότι οι θεϊκές επεμβάσεις λειτουργούν συχνά και ως μέσα προώθησης του μύθου.
3. Nα προσέξουν την κυρίαρχη εικόνα της Ενότητας και να διακρίνουν τα στοιχεία που τη συνθέτουν.
4. Nα ανιχνεύσουν τα προβλήματα που έχει τώρα ο Oδυσσέας και τον τρόπο επίλυσής τους.
5. Nα γνωρίσουν την έννοια του όρου δομή με βάση τον λόγο του Oδυσσέα.
6. Nα αξιολογήσουν τη στάση της Nαυσικάς απέναντι στον ικέτη και στις ακόλουθές της και να σκιαγραφήσουν το ήθος της.
7. Nα συμπληρώσουν τις γνώσεις τους για την εθιμοτυπία και τον θεσμό της ικεσίας.
Θεμελιώδεις έννοιες: Eξέλιξη (του μύθου: ο ρόλος των θεών), Eπικοινωνία (Oδυσσέας – Nαυσικά), Oμοιότητα – Διαφορά (Nαυσικά – υπηρέτριες, Oδυσσέας – Nαυσικά), Πολιτισμός (ικεσία – φιλοξενία κτλ.), Oργάνωση (δομή) κ.ά.
Χρόνος: 32η μέρα της Οδύσσειας
Τόπος : Σχερία ,Νησί την Φαιάκων
Πρόσωπα: Οδυσσέας ,Ναυσικά, συνοδοί Ναυσικάς.
Σύνδεση με τα προηγούμενα: Ο Οδυσσέας με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς σώζεται από την τρικυμία και βγαίνει στη στεριά. Eνώ κοιμόταν στα ξερά φύλλα των θάμνων κοντά στο ποτάμι, η Aθηνά παρότρυνε στο όνειρο την έφηβη βασιλοπούλα των Φαιάκων να πάει να πλύνει τα ρούχα, γιατί πλησίαζε η ώρα του γάμου της. Πρωί πρωί λοιπόν η Nαυσικά ζήτησε από τον πατέρα της να ετοιμαστεί ένα αμάξι, και φορτωμένο με ρούχα το οδήγησε η ίδια στο ποτάμι συνοδευόμενη από υπηρέτριες. Έπλυναν και άπλωσαν τα ρούχα και, περιμένοντας να στεγνώσουν, λούστηκαν, κολάτσισαν και άρχισαν να παίζουν με το τόπι.
Παρακολουθούμε τον Οδυσσέα από το ειδυλλιακό νησί μιας θεάς (Ωγυγία) να εισέρχεται βασανισμένος στο ειρηνικό νησί μιας βασιλοπούλας (Σχερία), απ’ όπου θα μπορέσει να φτάσει στο ανάστατο νησί της Πηνελόπης (Ιθάκη) για να αποκαταστήσει τα πράγματα. Τα τρία αυτά νησιά αποτελούν το χώρο δράσης και παρουσίας του Οδυσσέα.
-Eκτός από τα θεϊκά συμβούλια, όπου προγραμματίζεται μακροπρόθεσμα η δράση, και άλλες θεϊκές επεμβάσεις προωθούν τον μύθο, ιδιαίτερα όταν η αφήγηση χρειάζεται να προχωρήσει σε νέα επεισόδια (π.χ., ο ρόλος της Aθηνάς εδώ με το όνειρο της Nαυσικάς και την αστοχία της μπάλας. (Σχετικό είναι το απόσπ. Δ1.)
- H κυρίαρχη εικόνα του κειμένου (163-75/<130-40>) αντιπαραθέτει την ψύχραιμη βασιλοπούλα τόσο προς τις τρομαγμένες υπηρέτριες, όσο και προς τον σπεύδοντα «φριχτό» ναυαγό· ανιχνεύονται και τα άλλα αντιθετικά στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα.
- Tα νέα προβλήματα του Oδυσσέα –και η λύση τους– προβάλλουν πάλι μέσα από μονολόγους.
- O μειλίχιος και κερδαλέος λόγος του Oδυσσέα προσφέρεται για ανίχνευση της δομής του. Προέχει η κατανόηση του όρου, τον οποίο δίνουμε όσο πιο απλά γίνεται στους μαθητές: Mε τον όρο δομή, ας πούμε, εννοούμε τον τρόπο με τον οποίο είναι κατασκευασμένο/δομημένο κάτι (πρβλ. δομικά υλικά). Δομή, ειδικότερα, ενός λογοτεχνικού έργου ή ενός μέρους του είναι ο τρόπος με τον οποίο διαρθρώνονται τα μέρη που το αποτελούν, ώστε να επιτευχθεί ένα επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. O Oδυσσέας, π.χ., απευθυνόμενος στη Nαυσικά επιδιώκει να βρει προστασία και φροντίδα. Aνιχνεύεται λοιπόν στον λόγο του ο τρόπος που το επιχειρεί και το αποτέλεσμα που φέρνει.
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ
1. Αφήγηση (του ξυπνήματος του Οδυσσέα) : 139-148 2. Μονόλογος (του Οδυσσέα): 148-159 και 176-183 3. Περιγραφή (Ναυσικάς και Οδυσσέα): 160-175 4. Διάλογος (Ναυσικάς και Οδυσσέα): 184-241 5. Λόγος (Ναυσικάς προς τις υπηρέτριες): 242-259
ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ – ΠΡΟΪΔΕΑΣΜΟΙ
Η Αθηνά προετοιμάζει/προοικονομεί τα γεγονότα ώστε να γίνει η συνάντηση Ναυσικάς και Οδυσσέα και ο Οδυσσέας να σωθεί με τη βοήθεια των Φαιάκων (142-144) (προοικονομία). Συγχρόνως η ανάμιξη της θεάς Αθηνάς στην υπόθεση μας προειδοποιεί ότι ο Οδυσσέας θα σωθεί (προϊδεασμός για την τύχη του Οδυσσέα) 2. στ. 174 Η Αθηνά βάζει θάρρος στην καρδιά της Ναυσικάς και έτσι αυτή θα σταθεί και θα ακούσει και θα βοηθήσει τον Οδυσσέα (προοικονομία και προϊδεασμός) 3. Προϊδεασμός για τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει ο Οδυσσέας όταν επιστρέψει στην Ιθάκη (στίχος 213)
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ- ΘΕΪΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ
Η Αθηνά παίζει σημαντικό ρόλο στο απόσπασμα, παρά το γεγονός ότι δεν εμφανίζεται.1. Προωθεί τη συνάντηση Οδυσσέα-Ναυσικάς, όταν το τόπι με το οποίο παίζουν οι κοπέλες πέφτει στον ποταμό και εκείνες με τις φωνές τους ξυπνούν τον Οδυσσέα (142-148). 2. Δίνει θάρρος στη Ναυσικά, ώστε να σταθεί ψύχραιμη μπροστά στην παρουσία του γυμνού και άγριου στην όψη άνδρα και να του προσφέρει την πολύτιμη βοήθειά της(173-175). ΓΕΝΙΚΑ: Η θεϊκή επέμβαση προωθεί το μύθο και καθορίζει τις εξελίξεις. Τη Ναυσικά τη χρησιμοποιεί η Αθηνά, για να βοηθήσει τον Οδυσσέα.
ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ 1. Αρχικά αναρωτιέται σε ποιον τόπο βρίσκεται και τι ανθρώπους θα συναντήσει. Γρήγορα όμως ανακτά το θάρρος και την ψυχραιμία του και αποφασίζει να βγει από την κρυψώνα του. (150-159) 2. Στη συνέχεια προβληματίζεται για το ποια στάση πρέπει να κρατήσει απέναντι στη Ναυσικά. Να την πλησιάσει και να της ακουμπήσει το γόνατο για να την ικετεύσει ή να μείνει σε απόσταση και να γονατίσει, ζητώντας βοήθεια. Τελικά αποφασίζει να κάνει το δεύτερο, δείχνοντας σεβασμό στη νεαρή κοπέλα.
ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ
1. Αρχικά αναρωτιέται σε ποιον τόπο βρίσκεται και τι ανθρώπους θα συναντήσει. Γρήγορα όμως ανακτά το θάρρος και την ψυχραιμία του και αποφασίζει να βγει από την κρυψώνα του. (150-159) 2. Στη συνέχεια προβληματίζεται ποια στάση πρέπει να κρατήσει απέναντι στη Ναυσικά. Να την πλησιάσει και να της ακουμπήσει το γόνατο για να την ικετεύσει ή να μείνει σε απόσταση και να γονατίσει, ζητώντας βοήθεια. Τελικά αποφασίζει να κάνει το δεύτερο, δείχνοντας σεβασμό στη νεαρή κοπέλα.
στίχ. 150-159: άμεσος μονόλογος του Οδυσσέα. Προβληματίζεται για τη χώρα όπου βρίσκεται.
στίχ. 164-169: παρομοίωση. Ο Οδυσσέας παρομοιάζεται με ένα λιοντάρι που περιπλανιέται στα βουνά επειδή το αναγκάζει η πείνα. Έτσι και ο Οδυσσέας, αν και γυμνός, βγαίνει να συναντήσει τα κορίτσια γιατί τον πιέζει η ανάγκη.
στίχ. 170-175: Η θαρραλέα στάση της Ναυσικάς δείχνει την αριστοκρατική της καταγωγή. Υπάρχουν εδώ δυο βασικές αντιθέσεις: α) ανάμεσα στον εξαθλιωμένο Οδυσσέα και την πανέμορφη Ναυσικά και β) ανάμεσα στην ψύχραιμη βασιλοπούλα και τις τρομαγμένες υπηρέτριες.
στίχ. 176-180: στον αφηγημένο αυτό μονόλογο βλέπουμε τον Οδυσσέα να βρίσκεται σε δίλημμα: να προσπέσει στην κόρη και να την παρακαλέσει σύμφωνα με το τυπικό της ικεσίας ή να κρατήσει μια απόσταση και να την παρακαλέσει με γλυκά λόγια;
Το τυπικό της ικεσίας: Η ικεσία ήταν θεσμός της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας προστατευόμενος από τον Ικέσιο Δία, όπως η φιλοξενία από τον Ξένιο Δία. Είχε καθιερωθεί για την ικεσία, όπως και για τη φιλοξενία, μια ορισμένη εθιμοτυπία: ο ικέτης γονάτιζε μπροστά στον ικετευόμενο, με το ένα χέρι αγκάλιαζε τα γόνατά του, ενώ με το άλλο άγγιζε το πιγούνι ή το γένι του. Με την αυτοταπεινωτική στάση του ο ικέτης αποδεχόταν την κατωτερότητά του απέναντι στον ικετευόμενο και έδειχνε ότι δεν αποτελεί απειλή. Αν υπήρχε δυνατότητα, ο ικέτης κατέφευγε στο βωμό, που υπήρχε στις αυλές των σπιτιών, ή στην εστία, που υπήρχε στο εσωτερικό του σπιτιού. Εξασφάλιζε έτσι άσυλο ο ικέτης, ως πρόσωπο ιερό, και γινόταν δεκτός ως φιλοξενούμενος.
Η ικεσία όπως και η φιλοξενία εξυπηρετούσαν κοινωνικές ανάγκες, ενώ η σύνδεσή τους με τη θρησκεία τις καθιέρωσε. Ο Δίας δηλαδή, προστάτευε όλους όσους είχαν ανάγκη.
Η ΙΚΕΣΙΑ Είναι ένας πολύ σημαντικός θεσμός της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας. Ο ικέτης συνήθιζε να γονατίζει μπροστά στον ικετευόμενο και να αγκαλιάζει με το ένα του χέρι τα γόνατά του, ενώ με το άλλο άγγιζε το πιγούνι ή το γένι του. Με τη στάση αυτή αυτοταπεινωνόταν και ζητούσε ελεημοσύνη. Ο ικέτης θεωρούνταν πρόσωπο σεβαστό και προστατευόταν από τον Δία.
ΔΟΜΗ ΙΚΕΤΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ 1. Ικετευτική και τιμητική προσφώνηση (185) 2. Προσπάθεια να κερδίσει την εύνοια της Ναυσικάς με εκτενές εγκώμιο στην ομορφιά και στη χάρη της και μακαρισμούς στους γονείς, τα αδέρφια και τον μέλλοντα σύζυγό της (186-206). 3. Σύντομη αναδρομή στα πάθη και τις περιπέτειες του παρελθόντος (207-210) 4. Αναφορά στην πρόσφατη περιπέτεια του ναυαγίου (211-214) 5. Παράκληση και υποβολή αιτήματος ικεσίας (215-220). 6. Ευχές (221-227). Ο σκοπός του λόγου: Να κερδίσει την συμπάθεια, τον οίκτο.
Η ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ Η Ναυσικά ακολουθώντας το εθιμοτυπικό της φιλοξενίας, καλωσορίζει τον Οδυσσέα στη Σχερία (235) και υπόσχεται να του δώσει ό,τι χρειαστεί (236). Εδώ εκδηλώνεται η καλοσύνη της αλλά και η ευσέβειά της αφού υπακούει στον θεϊκό νόμο της φιλοξενίας. Επίσης, προστάζει τις υπηρέτριες να προσφέρουν στον ξένο γεύμα και λουτρό (257-259).
ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ
Α) στίχοι 163-169 Αναφορικό μέρος: 163-167 (το αγέρωχο λιοντάρι) Λεκτικά όρια: στ. 163 Και κίνησε σαν ... στ. 167 μάντρα φυλαγμένη Δεικτικό μέρος: 168-169 (άγριος και περήφανος Οδυσσέας) Λεκτικά όρια: στ. 168 παρόμοιος έμελλε ... στ. 169 πίεζε η ανάγκη Παρομοιάζεται ο Οδυσσέας με υπερήφανο λιοντάρι Παρομοιάζονται ως προς (κοινό στοιχείο): την άγρια όψη και τον τρόμο που προκαλούν και οι δυο. Β) στίχοι 198-206 Αναφορικό μέρος: 198-204 (ο θαυμασμός του Οδυσσέα για το πανέμορφο βλαστάρι της φοινικιάς στη Δήλο)
Λεκτικά όρια: στ. 198 Ω ναι κάποτε ... στ. 204 ωραίος βλαστός Δεικτικό μέρος: 205-206 (ο θαυμασμός του Οδυσσέα για την ομορφιά της Ναυσικάς) Λεκτικά όρια: στ. 205 Έτσι κι εσένα .... στ. 206 ν’ ακουμπήσω Παρομοιάζεται ο θαυμασμός του Οδυσσέα για την ομορφιά της Ναυσικάς με τον θαυμασμό του για μια πανέμορφη φοινικιά στη Δήλο. Παρομοιάζονται ως προς (κοινό στοιχείο): τον θαυμασμό που προκαλούν στην ψυχή του ανθρώπου εξαιτίας της εξαιρετικής ομορφιάς τους.
ΠΛΑΤΙΕΣ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ (σελ 67, σχολ. βιβλίου) Α) στίχοι 163-169 Αναφορικό μέρος: 163-167 (το αγέρωχο λιοντάρι) Δεικτικό μέρος: 168-169 (άγριος και περήφανος Οδυσσέας) Κοινός όρος : το λιοντάρι και ο Οδυσσέας είναι άγριοι στην όψη και βρίσκονται σε πολύ μεγάλη ανάγκη. Β) στίχοι 198-206 Αναφορικό μέρος: 198-204 (το πανέμορφο βλαστάρι της φοινικιάς στη Δήλο) Δεικτικό μέρος: 205-206 (η ομορφιά της Ναυσικάς) Κοινός όρος: η ομορφιά που προκαλεί τον θαυμασμό του ανθρώπου
ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗΣ: Συμπληρώνει και πλουτίζει την περιγραφή.
ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Τα μάτια λάμποντας, η θεά Αθηνά (142): τυπική έκφραση ο θείος Οδυσσέας (148, 160): τυπικό επίθετο Αλίμονό μου... τα θεία (150-152): τυπική έκφραση κόρες καλλιπλόκαμες (168, 242): τυπικό επίθετο στους θεούς που κατέχουν τον πλατύ ουρανό (186): τυπική έκφραση μεγάλου Δία (187): τυπικό επίθετο μπλάβο πέλαγος (208): τυπικό επίθετο Τότε κι η Ναυσικά ... του ανταποκρίθηκε (228): τυπική έκφραση ο ολύμπιος Δίας (230): τυπικό επίθετο
ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ 1. Στίχοι 221-224 :Σκοπός του ανθρώπου είναι να παντρευτεί και να κάνει οικογένεια. Ιδανική οικογένεια είναι αυτή που το ζευγάρι ομονοεί. 2. Στίχοι 235-238, 252-256: θεσμός ικεσίας και φιλοξενίας
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
-
Ναυσικά: Είναι πολύ θαρραλέα και ψύχραιμη. Ξεχωρίζει για την ομορφιά, τη χάρη, την ευγένεια, την ευσέβεια, την αξιοπρέπεια και τη σύνεση/λογική της. Δεν υπερηφανεύεται για τα κολακευτικά λόγια του Οδυσσέα αλλά απαντά με ευγένεια, σεμνότητα, εξυπνάδα και καλοσύνη (185-197). Αντιμετωπίζει τον Οδυσσέα με συμπόνια και τρυφερότητα, προσφέροντάς του απλόχερα βοήθεια (γενναιόδωρη) (229-241). Ο τρόπος με τον οποίο μιλάει στις υπηρέτριές της, φανερώνει άνθρωπο που ξέρει να επιβάλλεται και να πείθει (242-259). Δηλαδή, η Ναυσικά έχει θάρρος, είναι όμορφη, έχει αριστοκρατική αγωγή, χάρη και ευγένεια, σύνεση και γνώση, φιλόξενη διάθεση και ευσέβεια.Αποδεικνύεται η Ναυσικά μία από τις
-
πληρέστερες μορφές της Οδύσσειας
-
Οδυσσέας: Στην αρχή μονολογεί τρομαγμένος, μπερδεμένος και προβληματισμένος (150-157). Γρήγορα περνάει από την απογοήτευση στη δράση και παίρνει την τύχη του στα χέρια του με αποφασιστικότητα και σθένος (158). Μιλά ευγενικά και έξυπνα στη Ναυσικά. Με διπλωματία και πειθώ γίνεται συμπαθής και συγκινεί (206-214). Είναι σεμνός και γνωρίζει πολύ καλά την ανθρώπινη ψυχολογία και συγκεκριμένα αυτή των νεαρών κοριτσιών.
Δομή του λόγου της Ναυσικάς (στίχ. 229-241):
α) Συνοψίζει την εντύπωση που της προκάλεσε ο λόγος του Οδυσσέα και ανταποδίδει τον έπαινο.
β) Τον παρηγορεί ανάγοντας στο Δία τη μοίρα του καθενός και πρέπει να υπομείνει τη δική του.
γ) Ικανοποιεί τα μικρά αιτήματά του.
δ) Του δίνει πρόσθετες πληροφορίες για το όνομα των κατοίκων, για τη δική της ταυτότητα, για τον πατέρα της.
Άρα, ο λόγος της είναι καίριος και αντίστοιχος προς το λόγο του Οδυσσέα: έπαινος-παρηγορία-εξασφάλιση-πληροφορίες.
Λόγος της Ναυσικάς προς τις υπηρέτριες (στίχ. 243-259)
α) Τους κάνει φιλική επίπληξη σε συνδυασμό με την προβολή της υπερηφάνειας της ως Φαιακοπούλας και της εμπιστοσύνης της στους θεούς.
β) Έχει ελεητική διάθεση προς τον ικέτη που τον θεωρεί διόσταλτο και ολιγαρκή.
γ) Δίνει εντολή για προσφορά πρόχειρης φιλοξενίας στον ξένο.
- Από τη συνάντησή τους κερδίζουν και οι δύο: η Ναυσικά τού προσφέρει τη σωτηρία και την επανένταξη στον κόσμο των πολιτισμένων, ο Οδυσσέας τής προσφέρει την ενηλικίωση, την ένταξη στον κόσμο των ενηλίκων.
Η θέση της γυναίκας στην Ομηρική εποχή: η γυναίκα την ομηρική εποχή ήταν σε πολύ καλύτερη μοίρα απ’ ό,τι την κλασική εποχή.
Βλέπουμε τη Ναυσικά και τις υπηρέτριες να πηγαίνουν μόνες τους στο ποτάμι χωρίς αντρική συνοδεία.
Βλέπουμε τη Ναυσικά να μη διστάζει να μιλήσει σ’ έναν ξένο άντρα και μάλιστα γυμνό!
Επίσης, η Ναυσικά συμβουλεύει τον Οδυσσέα να προσπέσει στη μητέρα της την Αρήτη για βοήθεια όταν φτάσει στο παλάτι. Άρα, βλέπουμε πόσο σημαντική θέση είχε η γυναίκα εκείνη την εποχή ώστε όχι μόνο υποδέχεται ξένους στην εστία (κάτι αδιανόητο στην κλασική εποχή) αλλά αποφασίζει και η ίδια για την προσφορά ή όχι βοήθειας.
Ακόμα βλέπουμε και στην περίπτωση της Πηνελόπης και στην περίπτωση της Ναυσικάς να τους προσφέρεται προίκα και δώρα από τους υποψήφιους γαμπρούς και όχι να δίνουν οι ίδιες.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Ο Οδυσσέας αποκαμωμένος κοιμάται. Με ποιο τρόπο η Αθηνά καταφέρνει να τον ξυπνήσει;
Ποια είναι τα πρώτα λόγια του Οδυσσέα και πως εξηγείται η αγωνία του;
Πως εμφανίστηκε ο Οδυσσέας μπροστά στα κορίτσια και ποια ήταν η αντίδρασή τους; Μπορεί να δικαιολογηθεί; Πως αντιδρά όμως η Ναυσικά και γιατί;
Ποιο ήταν το δίλημμα του Οδυσσέα απέναντι στη Ναυσικά και τι επιλέγει τελικά να κάνει;
Πιστεύεις πως θα πετύχει τον στόχο του που είναι να εξασφαλίσει τη βοήθεια της Ναυσικάς;
Ο Οδυσσέας θέλει να εγκωμιάσει την εξωτερική ομορφιά της Ναυσικάς. Με ποιον τρόπο το πετυχαίνει;
Ποια είναι τα συγκεκριμένα αιτήματα του Οδυσσέα;
Στο τέλος η Ναυσικά απευθύνεται στις δούλες της και προσπαθεί να τις πείσει πως δεν κινδυνεύουν. Ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί; Ποια είναι η τελική εντολή της;
Έχοντας διαβάσει προσεκτικά την ενότητα να βρεις στοιχεία για τον πολιτισμό της εποχής . (Γράψε για τις γυναίκες ,τον γάμο, κ.α)
Διάλεξε το ένα από τα δύο:
Α.Είσαι ο Οδυσσέας και μετά από χρόνια θυμάσαι τη συνάντηση αυτή με τη Ναυσικά και τις δούλες της. Γράψε τις σκέψεις σου και τα συναισθήματά σου.
β.Είσαι μια από τις υπηρέτριες της Ναυσικάς . Γυρνάς στο παλάτι και αφηγείσαι σε μια μεγαλύτερη υπηρέτρια για τον Οδυσσέα και τη συνάντηση με τη βασιλοπούλα.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Συνομιλία Οδυσσέα και Nαυσικάς
Ραψωδία ζ, 139-241
Να μελετήσετε μαζί με τα άλλα μέλη της ομάδας σας τους στίχους 139 - 241 και
να καταγράψετε τα ζητούμενα του πίνακα με τη μορφή σημείων.
Τελικός στόχος της εργασίας σας είναι να απαντηθεί στο τετράδιό σας η
ακόλουθη ερώτηση:
Γιατί ο ποιητής αφιερώνει τόσους στίχους στη συνάντηση Οδυσσέα –
Ναυσικάς, αφού η επιστροφή του στην Ιθάκη είναι προαποφασισμένη από
τους θεούς;
Οδυσσέας Ναυσικά
Πώς παρουσιάζεται ο Οδυσσέας;
-
-
-
Ο λόγος του Οδυσσέα
-
-
-
-
Τι φανερώνει για τον Οδυσσέα;
Πώς παρουσιάζεται η Ναυσικά;
-
-
-
Ο λόγος της Ναυσικάς
-
-
-
-
Τι φανερώνει για τη Ναυσικά;
Συνομιλία Οδυσσέα και Nαυσικάς
Ραψωδία ζ, 139-241
Φύλλο εργασίας
Να μελετήσετε μαζί με τα άλλα μέλη της ομάδας σας τους στίχους 139 - 241 και
να καταγράψετε τα ζητούμενα του πίνακα με τη μορφή σημείων.
Τελικός στόχος της εργασίας σας είναι να απαντηθεί στο τετράδιό σας η
ακόλουθη ερώτηση:
Γιατί ο ποιητής αφιερώνει τόσους στίχους στη συνάντηση Οδυσσέα –
Ναυσικάς, αφού η επιστροφή του στην Ιθάκη είναι προαποφασισμένη από
τους θεούς;
Οδυσσέας Ναυσικά
Πώς παρουσιάζεται ο Οδυσσέας;
- Ναυαγός, γυμνός, μόνος,
αβοήθητος, εξαντλημένος
- Πολύπειρος
- Παρομοιάζεται με άγριο λιοντάρι
που ορμά πεινασμένο στα κοπάδια
(ομηρική παρομοίωση)
Ο λόγος του Οδυσσέα
- Ικετευτική προσφώνηση και εγκώμιο
της ομορφιάς της Ναυσικάς
- Σύντομη αναφορά στα πάθη του
- Αιτήματα του Οδυσσέα: να του
δείξει την πόλη, να του δώσει ρούχα
- Ευχές για ομοφροσύνη και ευτυχία
στον μελλοντικό της γάμο
Τι φανερώνει για τον Οδυσσέα;
Διατηρεί ακμαίες
τις ψυχικές και
πνευματικές του
δυνάμεις
Είναι πολύμητις,
πολύτλας και
πολύτροπος
Πώς παρουσιάζεται η Ναυσικά;
- Νεαρή, πλούσια ντυμένη, αθώα,
όμορφη
- Άπειρη, σεμνή, συνοδεύεται από τις
υπηρέτριές της
- Θαρραλέα μπροστά σ΄ έναν άγνωστο
Ο λόγος της Ναυσικάς
- Έπαινος του Οδυσσέα
- Προσπάθεια να παρηγορήσει τον
Οδυσσέα για τα βάσανά του
- Διαβεβαίωση πως θα ικανοποιηθούν
τα αιτήματά του
- Πληροφορίες για εκείνην και τη χώρα
της
Τι φανερώνει για τη Ναυσικά;
Ψύχραιμη,
ευγενική, φιλόξενη
Αποτελεί νέο
πειρασμό για τον
Οδυσσέα και
κίνδυνο για
ματαίωση του
νόστου του
Συνομιλία Οδυσσέα και Ναυσικάς
Ραψωδία ζ, 139-241
Εργασίες
1. Να σημειώσεις √ στο ένα από τα δύο τετραγωνάκια, για
να δηλώσεις αν είναι σωστό ή λάθος το περιεχόμενο της
αντίστοιχης φράσης: ΓΡΑΨΤΕ Σωστό ή Λάθος
Μετά τη Σχερία ο Οδυσσέας συνεχίζει τις περιπλανήσεις του.
Η Σχερία είναι ένας κόσμος μεταξύ φαντασίας και
πραγματικότητας.
Η θεά Αφροδίτη συντελεί στην εξέλιξη του μύθου.
Ο Οδυσσέας διατηρεί ακμαίες τις πνευματικές του δυνάμεις
παρά την ταλαιπωρία που έχει υποστεί.
Η Ναυσικά θυμίζει έμμεσα στον Οδυσσέα την Πηνελόπη.
3. Ο συνηθισμένος και αποδεκτός τρόπος ικεσίας ήταν να προσπέσει και
να πιάσει κανείς τα γόνατα αυτού που ικετεύει. Εδώ ο Οδυσσέας μετά από
σκέψη, το αποφεύγει. Πώς δικαιολογείται; Τι αποδεικνύει για τον ήρωα
αυτή η επιλογή; (Να απαντηθεί στο τετράδιο).
https://selidodeiktes.greek-language.gr/lemmas/530/526
Ημερολόγιο
Ανακοινώσεις
Όλες...- - Δεν υπάρχουν ανακοινώσεις -